- २०८१ चैत १० आइतबार
राम्रोसँग दाँत माझ्नुको फाइदा दीर्घकालीन रोगहरू हुने जोखिम कम गर्छ । यसका साथै तपाईंको दाँत र गिजा पनि बलियो हुन्छ । तर, हामीमध्ये धेरैजसोले यो काम गलत तरिकाले गर्छौं । कम्तिमा दन्त विशेषज्ञहरू यही भन्छन् ।
स्वीडेनमा गरिएको एक अध्ययनले दस जनामध्ये एक जनाले मात्र सही तरिकाले दाँत माझ्ने निष्कर्ष निकालिएको छ । त्यस्तै बेलायती स्वास्थ्य बीमा कम्पनी बुपाले बेलायतका २ हजार मानिसहरूमा गरेको सर्वेक्षणमा आधा भन्दा बढी मानिसहरूलाई दाँत कसरी राम्रोसँग माझ्ने भनेर थाहा नभएको पत्ता लागेको थियो ।
विश्वमा जनसंख्याको ठूलो हिस्सालाई दाँत कसरी राम्रोसँग माझ्ने भनेर थाहा छैन । खैर, यो अचम्म र चिन्ताको कुरा पनि होइन, किनकि अहिले दाँत कसरी माझ्नुपर्छ भन्ने बारेमा धेरै जानकारी उपलब्ध रहेका छन् । यो कुरा एक अध्ययनमा पनि प्रकाशमा आएको छ । यस अनुसार, विज्ञहरूले दाँत राम्रोसँग माझ्ने धेरै तरिकाहरू बताएका छन् ।
दाँत राम्रोसँग माझ्ने सही तरिका
धेरै जसोले सोच्छन्, उनीहरूलाई दाँतमा अड्किएका खानाका कणहरू हटाउनु आवश्यक छ । तर यो आंशिक रूपमा मात्र सत्य हो । वास्तवमा, आफ्नो दाँतबाट ब्याक्टेरिया हटाउनु बढी महत्त्वपूर्ण हुन्छ । यी ब्याक्टेरिया र अन्य सूक्ष्मजीवहरू सबैको मुखमा निरन्तर बढ्छन्, जसलाई सामान्य भाषामा प्लाक पनि भन्न सकिन्छ । यो लगभग ७०० प्रकारका ब्याक्टेरिया मिलेर बनेको हुन्छ । यी फोहोरको टाँसिने तहको रूपमा दाँतमा टाँसिन्छन् । यी सजिलै सफा हुँदैनन्। यी हातले सफा गर्नुपर्छ । त्यसकारण, तिनीहरूलाई (ब्याक्टेरिया) हटाउने सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण ठाउँ दाँत होइन, गिजा हो। यो त्यस्तो ठाउँ हो जहाँ ब्याक्टेरिया सजिलै घुसपैठ गर्छन् ।
विज्ञहरुले आफ्नो दाँत भन्दा गिजा बढी सफा गर्नुपर्ने बताउछन् । त्यसो भए वास्तवमा यो गर्ने सबैभन्दा राम्रो तरिका के हो ?
बास प्रविधि
परिमार्जित बास प्रविधिको लागि तपाईंले ब्रसलाई दाँतको अगाडि ४५ डिग्रीको कोणमा राख्नु पर्छ । यसमा, तपाईंले ब्रसलाई गिजाको अगाडि र पछाडि बिस्तारै सार्नुहोस् ।
स्टिलम्यान प्रविधि
परिमार्जित स्टिलम्यान प्रविधि केही हदसम्म परिमार्जित बास प्रविधिसँग मिल्दोजुल्दो छ । तर, ध्यान दिनुपर्ने कुरा के छ भने ब्रस गर्दा गिजामा अत्यधिक दबाब हुनु हुँदैन ।
फोन प्रविधि
फोन प्रविधि बालबालिका र शारीरिक रूपमा अशक्त व्यक्तिहरूका लागि हो । फोन्स प्रविधिमा, तपाईंले ब्रसलाई ९० डिग्रीको कोणमा राख्नुपर्छ । यसमा, तपाईंले दाँत र गिजामा गोलाकार गतिमा ब्रस चलाउनु पर्नेहुन्छ ।
ब्रस गर्दा गिजामा पर्ने दबाब १५०-४०० ग्रामभन्दा बढी हुनु हुँदैन । यद्यपि, कति दबाब हुनुपर्छ भन्ने अझै पनि बहसको विषय नै रहेको छ । धेरै दबाब दिएर ब्रस गर्दा पनि गिजालाई क्षति पुग्न सक्छ । विशेष गरी बलियो ब्रिसल भएको ब्रसले यसो गर्दा गिजामा चोट लाग्न सक्छ । अत्यधिक दबाब दिएर ब्रस गर्दा नरम तन्तुमा चोट लाग्न सक्छ । यस्तो अवस्थामा, गिजा फुट्न सक्छ, जसको माध्यमबाट ब्याक्टेरिया रगतमा प्रवेश गर्न सक्छ ।
कति समयसम्म ब्रस गर्नुपर्छ ?
तर, दिनमा एक पटक कम्तिमा दुई मिनेट ब्रस गर्नुपर्छ । अमेरिकन डेन्टल एसोसिएसन, एनएचएस, इन्डियन डेन्टल एसोसिएसन, अस्ट्रेलियन डेन्टल एसोसिएसन र धेरै अन्य राष्ट्रिय स्वास्थ्य संस्थाहरूले दिनमा दुई पटक ब्रस गर्न सिफारिस गर्छन् । तर समस्या के छ भने हामीमध्ये धेरैजसो ती दुई मिनेट कसरी प्रयोग गर्ने भनेर अनुमान गर्न धेरै कमजोर छौं । केवल २५ प्रतिशत मानिसहरूले सही समयमा, सही दबाबमा र सही तरिकाले दाँत माझ्छन् ।
खुसीको कुरा के छ भने यसका लागि धेरै सजिलो समाधानहरू छन् । जस्तै तपाईंको फोनमा भएको एप वा टाइमर भएको इलेक्ट्रिक टूथब्रश । महत्वपूर्ण कुरा भनेको ब्रसले सजिलै पुग्न नसक्ने ठाउँहरू सहित आफ्ना सबै दाँतहरू राम्ररी सफा गर्नु हो । यो गर्न सजिलै दुई मिनेट भन्दा बढी लाग्न सक्छ । ब्रस गर्ने सही समय व्यक्तिको परिस्थितिमा निर्भर गर्दछ । यसलाई वास्तवमा परिभाषित गरिएको छैन, र हुन पनि सक्दैन, किनकि प्रत्येक व्यक्तिको दाँत र मुखको अवस्था फरक हुन्छ ।
कस्तो प्रकारको टूथब्रश प्रयोग गर्ने ?
वयस्कहरूको लागि, मध्यम-ब्रिस्टल ब्रशहरू राम्रो हुन्छन् र टूथपेस्ट त्यस्तो हुनुपर्छ जसमा साना घर्षण कणहरू हुँदैनन् । मुख भित्र दाँत राम्ररी सफा गर्न सानो ब्रस प्रभावकारी हुन्छ । ब्रस बिग्रनु अघि नै बदल्नु पनि महत्त्वपूर्ण हुन्छ । अफ्रिका, मध्य पूर्व र दक्षिण एसियामा दाँत सफा गर्न परम्परागत टुथपिक्स प्रयोग गरिन्छ र दाँतलाई जोगाउन प्रभावकारी हुन सक्छ । तर, यदि यसलाई सही तरिकाले प्रयोग गरिएन भने, यसले गिजालाई पनि हानि पुर्याउन सक्छ । दाँत सफा गर्न विद्युतीय ब्रस बढी प्रभावकारी भए पनि यो महँगो पनि छ ।
कुन टुथपेस्ट राम्रो हुन्छ ?
सामान्य टुथपेस्ट प्याकेटको पछाडि प्रयोग हुने सामग्रीहरूको लामो सूची हुन्छ । यसमा, एउटा तत्वमा अधिकतम ध्यान दिनु आवश्यक छ । त्यो फ्लोराइड हो । टुथपेस्टमा फ्लोराइड प्रयोग हुन थालेदेखि दाँत किरा लाग्ने घटना घटेको छ । फ्लोराइड प्रयोग हुने हरेक उत्पादनमा यो देखिएको छ । वास्तवमा, राम्रोसँग ब्रस गर्नाले दुर्गन्ध, पहेँलो दाँत र दाँत किरा लाग्नबाट मात्र बच्दैन, तर यसले टाइप २ मधुमेह र मुटु रोगहरूबाट पनि बच्न मद्दत गर्छ ।
