विमानमा किन प्रतिबन्ध लगाइदैछ पावर बैंक ?

काठमाडौँ । दक्षिण कोरियाको एयरबस ए ३२१ मा आगलागी हुनुको कारण खुलाइएको छ । प्रारम्भिक रिपोर्ट अनुसार स्थानीय अधिकारीहरूले आगोको कारण पावर बैंक भएको बताएका छन् ।

जनवरी २८, २०२५ मा दक्षिण कोरियाको गेउम्हे अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा एयर बुसानको यात्रुवाहक विमानमा आगलागी भएको थियो । यसमा तीन जना सामान्य घाइते भएका थिए ।

दक्षिण कोरियाको यातायात मन्त्रालयले मार्च १४ मा अनुसन्धानले पावर बैंक खराब भएको पत्ता लगाएको बताएको छ । जसका कारण विमानमा आगो लागेको थियो । पावर बैंक विमानको माथिल्लो भागमा थियो, जहाँबाट आगो सुरु भएको थियो । अनुसन्धानकर्ताहरूले फेला पारेको पावर बैंकमा जलेको दाग रहेको बताएका छन् । तर, पावर बैंकको ब्याट्री किन बिग्रियो भन्ने स्पष्ट भएको छैन । यो केवल एक अन्तरिम अनुसन्धान प्रतिवेदन अनुसारको रिपोर्ट हो र विमानको अन्तिम अनुसन्धान प्रतिवेदन अझै सार्वजनिक भएको छैन ।

सुरक्षाको कारण देखाउँदै विश्वभरका एयरलाइन्सहरूले सामानमा पावर बैंक बोक्ने सम्बन्धमा धेरै वर्षदेखि दिशानिर्देशहरू जारी गर्दै आएका छन् । यसमा लिथियम आयन ब्याट्री हुने हुनाले यी ब्याट्रीहरूले तीव्र ताप उत्पन्न गर्न सक्ने हुनाले कुनै पनि खराबीका कारण सर्ट सर्किट हुने सम्भावना हुन्छ ।

अन्तर्राष्ट्रिय नागरिक उड्डयन संगठनले २०१६ मा यात्रुवाहक विमानहरूमा पावर बैंकहरूलाई बोक्ने सामान (केबिन ब्यागेज ) कोमा प्रतिबन्ध लगाएको थियो ।

दक्षिण कोरियामा एयरबस विमानमा आगलागीको घटनापछि एयर बुसानका अधिकारीहरूले पनि कडा सुरक्षा उपायहरू अपनाउन थालेका छन् । अधिकारीहरूले यात्रुहरूलाई आफ्नो सामानमा पावर बैंक बोक्न अनुमति नदिने घोषणा गरेका छन् ।

त्यस्तै सिंगापुर एयरलाइन्सले अप्रिल १ देखि विमानमा पावर बैंकको प्रयोगमा प्रतिबन्ध लगाउने भएको छ । साथै, चाइना एयरलाइन्स र थाई एयरलाइन्सले पनि यो नियम लागू गरिरहेका छन्।

लिथियम ब्याट्रीका कारण जहाजहरूमा आगलागीका घटनाहरू यसअघि पनि भएका छन् । मार्च २०१७ मा, अष्ट्रेलियाको मेलबर्नबाट बेइजिङको उडानमा एक महिलाको हेडफोन विस्फोट भयो । जसका कारण उनको अनुहार जलेको थियो । ती महिला आफ्नो हेडफोन फुटेको आवाज सुनेर ब्यूँझिन् र उनले तुरुन्तै ती हेडफोनहरू हटाइन्  र भुइँमा फ्याँकिदिइन् । पछि लिथियम आयन ब्याट्रीमा भएको खराबीका कारण दुर्घटना भएको खुलासा भयो । यसअघि सिड्नीमा एउटा विमानको सामानको डिब्बाबाट धुवाँ निस्किरहेको देखेपछि विमानलाई रोकिएको थियो । पछि थाहा भयो कि सामानमा राखिएको लिथियम आयन ब्याट्रीमा आगो लागेको थियो ।

बेलायतको वातावरणीय सेवा संघले २०२२ को एक प्रतिवेदनमा फोहोर फाल्ने ठाउँ र फोहोर व्यवस्थापन एकाइहरूमा प्रत्येक वर्ष ७०० भन्दा बढी आगलागी हुने उल्लेख गरेको छ । यी मध्ये धेरैजसो घटनाहरू फालिएका लिथियम ब्याट्रीहरूका कारणले हुन्छन् । लिथियम आयन ब्याट्रीहरू क्षतिग्रस्त वा भाँचिएका कारण विस्फोट हुन सक्छन् । यी ब्याट्रीहरू पावर बैंकहरूमा मात्र नभई टूथब्रश, खेलौना, मोबाइल फोन र ल्यापटपहरूमा पनि प्रयोग गरिन्छ ।

यस्ता ब्याट्रीहरूमा दुई इलेक्ट्रोडहरू हुन्छन् जुन एकअर्काबाट टाढा राखिन्छन् र लिथियम आयन कणहरू हुन्छन् । जब यी ब्याट्रीहरू चार्ज हुन्छन्, तिनीहरूमा रहेका आयनहरू आफ्नो मूल अवस्थामा फर्कन्छन् ।  यदि ब्याट्री बिग्रिएको छैन भने, यो प्रयोग गर्न सुरक्षित छ तर यदि ब्याट्रीका दुई इलेक्ट्रोडहरू सम्पर्कमा आए भने, यो विस्फोट हुन सक्छ र ब्याट्रीमा रहेका रसायनहरूले आगो निम्त्याउन सक्छ ।