हुथी विद्रोहीविरुद्ध अमेरिका र बेलायतको कारवाही, हवाई आक्रमण शुरु

काठमाडौँ । अमेरिकी र बेलायती सेनाले यमनमा हुथी विद्रोहीको नियन्त्रणमा रहेको क्षेत्रमा आक्रमण गरेका छन् । अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले सो आक्रमणको आदेश दिएका थिए । यसपछि हुथी विद्रोहीविरुद्ध कारबाही शुरु गरिएको छ । बाइडेनले यमनमा हुथी विद्रोहीहरू विरुद्धको यो कारबाही लाल सागरमा हालैका जहाजहरूमा गरिएको आक्रमणको बदला भएको बताएका छन् ।

सन् २०१६ यता यमनमा हुथी विद्रोहीविरुद्ध अमेरिकाले गरेको यो पहिलो आक्रमण हो । समाचार एजेन्सी रोयटर्सका अनुसार यमनमा भइरहेको आक्रमणमा अमेरिका र बेलायतका सेनासँगै अष्ट्रेलिया, बहराइन, क्यानडा र नेदरल्याण्ड पनि संलग्न छन् । यमनको राजधानी साना, सादा र धामार सहर र होदेइदाह प्रान्तमा आक्रमणहरू भएका थिए ।

हुथी विद्रोहीले आक्रमणको पुष्टि गरेका छन् । यसका लागि आक्रमणकारीले मूल्य चुकाउनु पर्ने उनको भनाइ छ । यमनमा यी आक्रमणहरू विमान, जहाज र पनडुब्बीको माध्यमबाट गरिएको हो । जसका कारण सन् २०१४ देखि गृहयुद्धमा फसेको यमन फेरि एकपटक युद्धको चपेटामा परेको छ । इजरायल-हमास युद्धको कारण, हुथीहरूले गाजालाई समर्थन गर्न लाल सागरमा जहाजहरू आक्रमण गर्न थालेका थिए । हुथीहरूले रेड सी शिपिंग मार्गहरूलाई निशाना बनाएका छन् ।

हुथी विद्रोहीको आक्रमणका कारण लाल सागरबाट गुज्रिरहेका २ हजार जहाजले आफ्नो रुट परिवर्तन गर्नुपरेको थियो । बाइडेनले आफ्ना जनता र ढुवानी मार्गको सुरक्षाका लागि थप कडा आदेश दिन नहिचकिचाउने बताएका छन् ।

विश्वको ढुवानी ट्राफिकको लगभग १५ प्रतिशत यो समुद्री मार्गबाट हुने गर्दछ । हुथी आक्रमणका कारण युरोप र एसियाबीचको मुख्य मार्गमा हुने अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारमा समस्या आएको छ ।

साउदी अरबले अमेरिका र बेलायतको आक्रमणका कारण इजरायल–हमास युद्ध मध्यपूर्वमा फैलिने खतरा व्यक्त गरेको छ । साउदीको विदेश मन्त्रालयले मामिलालाई थप चर्काउने गरी कुनै कारबाही नगर्न आग्रह गरेको छ । यसैबीच रुसले अमेरिका–बेलायत आक्रमणलाई गैरकानूनी भनेको छ । रुसले संयुक्त राष्ट्रसंघ सुरक्षा परिषद्को आपतकालीन बैठक बोलाउन माग गरेको छ ।

यमनमा सन् २०१४ मा गृहयुद्ध सुरु भएको थियो । यसको जरा शिया र सुन्नी विवादमा निहित छ। वास्तवमा यमनको कुल जनसंख्याको ३५ प्रतिशत  शिया समुदायको छ भने ६५ प्रतिशत सुन्नी समुदायको छ । कार्नेगी मिडल इस्ट सेन्टरको प्रतिवेदनका अनुसार दुई समुदायबीच सधैं विवाद रह्यो, जुन २०११ मा अरब वसन्त सुरु हुँदा गृहयुद्धमा परिणत भयो । २०१४ सम्म, शिया विद्रोहीहरूले सुन्नी सरकार विरुद्ध मोर्चा खोलेका थिए ।

यो सरकारको नेतृत्व राष्ट्रपति अब्दरब्बु मन्सुर हादीले गरेका थिए । अरब वसन्तपछि लामो समयसम्म सत्तामा रहेका पूर्व राष्ट्रपति अली अब्दुल्लाह सालेहबाट हादीले फेब्रुअरी २०१२ मा सत्ता कब्जा गरेका थिए। देश परिवर्तनको अवधिबाट गुज्रिरहेको थियो र हादी स्थिरता ल्याउन संघर्ष गरिरहेका थिए। उही समयमा, सेना विभाजित भयो र पृथकतावादी हुथीहरू दक्षिणमा परिचालन भयो ।

अरब राष्ट्रहरूमा प्रभुत्व जमाउने दौडमा इरान र साउदी पनि यो गृहयुद्धमा फसेका छन् । एकातिर हुथी विद्रोहीलाई शिया बाहुल्य देश इरानको समर्थन प्राप्त छ । त्यसैले सुन्नी बाहुल्य देश साउदी अरेबियाको सरकार छ । केही समय नबित्दै, हुथी भनेर चिनिने विद्रोहीहरूले देशको ठूलो भाग कब्जा गरे। सन् २०१५ मा विद्रोहीले सिंगो सरकारलाई निर्वासनमा जान बाध्य बनाएको अवस्था थियो ।