- २०८१ बैशाख १६ आइतबार
काठमाडौँ । विश्व कोरोना महामारी र लकडाउनबाट बाहिर गएको छ, तर चीनमा त्यस्तो छैन । राती प्रतिबन्धहरू वा शटडाउनहरू अझै पनि चिनियाँ शहरहरूमा देखिन्छन् ।
कम्युनिष्ट पार्टीको महाधिवेशनमा राष्ट्रपति सी जिनपिङको भाषणलाई हेर्दा त्यसमा अहिले कुनै परिवर्तनको सम्भावना देखिँदैन । तर, चीन मात्र होइन, विश्वले पनि उनीहरुबाट केही राहतको अपेक्षा गरेको थियो ।
तर, आफ्नो ऐतिहासिक तेस्रो कार्यकाल सुरु हुनुअघि उनले सरकारले ‘शून्य कोभिड केस’ मा गरेको प्रतिबद्धतालाई ढिलो नगर्ने स्पष्ट पारे ।
चीनमा तालाबन्दी लगातार चलिरहेको छ र मानिसहरूले बताए अनुसार यो उनीहरूका लागि धेरै गाह्रो भएको छ । उनीहरूले खाद्यान्नको अभाव झेलिरहेका छन्, स्वास्थ्य सुविधा उपलब्ध छैन, अर्थतन्त्र खस्कँदै गएको छ र चीनमा विरलै देखिएका विरोध प्रदर्शन पनि छन् ।
तर चीन शून्य कोविडको नीतिमा निर्भर छ, जसले सी जिनपिङको शासन र उनको तानाशाहीलाई प्रतिबिम्बित गर्दछ ।
बीबीसीका अनुसार चीनले अहिले १५२ शहरहरूमा आंशिक र पूर्ण तालाबन्दी लगाएको छ, जसले २८० मिलियनभन्दा बढी जनसंख्यालाई असर पारेको छ । तर, छिट्टै कम्युनिष्ट पार्टीको महाधिवेशन हुन लाग्दा अगस्टमा नै यीमध्ये ११४ सहरलाई लकडाउन गरिएको छ ।
राजधानी बेइजिङ एक मात्र प्रमुख सहर हो जहाँ पूर्ण लकडाउन अझै लगाइएको छैन । तर, बिहीबार कोरोना संक्रमित बढेपछि बेइजिङका केही स्थान र किनमेल केन्द्रमा लकडाउन लगाइएको थियो ।
चिनियाँ अधिकारीहरूले लकडाउनलाई परिभाषित गर्ने साँच्चै नयाँ तरिकाहरू फेला पारेका छन् । उनीहरुले विवादास्पद नयाँ शब्दहरू प्रयोग गरेर लकडाउनलाई हल्का पार्न खोजिरहेका छन् ।
त्यसैले यसलाई "स्टेसिस प्रबन्धन", "घरमा स्थिरता" वा "पूरै क्षेत्र मार्फत स्थिरता" वा "सबै आवश्यक आन्दोलन रोक्नुहोस् (क्षेत्रभरि जडता)। अनावश्यक आन्दोलन रोक्नुहोस्) भनेर चिनिन्छ ।
यस बाहेक उनीहरूले "अस्थायी सामाजिक नियन्त्रण" प्रयोग गर्छन् जसलाई प्रशासनले आन्दोलन घटाउने, लकडाउन होइन । उनीहरुका अनुसार यसले आम जनजीवन र उत्पादनमा असर गर्दैन ।
"संलग्न व्यवस्थापन" एक नयाँ शब्द हो जुन दक्षिणी प्रान्त गुआंग्डोंगमा प्रयोग गरिन्छ । यसको मतलब गाउँ, जिल्ला वा आवासीय क्षेत्र एक सर्कलमा छन् । तिनीहरूको प्रवेश र निकासको लागि चेक पोइन्टहरू छन् । मानिस र सवारी साधनलाई पासबाट मात्र भित्र आउन र बाहिर जान अनुमति दिइएको छ । त्यो घेरिएको क्षेत्रमा काम नगर्ने वा काम नगर्नेलाई भित्र जान दिइँदैन । तर, त्यहाँ बस्ने मानिसहरूलाई यो लकडाउन होइन भनिएको थियो ।
जब ट्र्याक-एन्ड-ट्रेस विधि आक्रोशित भयो, अधिकारीहरूले विकल्पको साथ आए, "टेम्पोरल र स्पेसियल ओभरल्यापर"। शब्दले एक व्यक्तिलाई जनाउँछ जसको फोनले स्थान र समय ट्र्याक गरेको स्थानमा कोविड-पोजिटिभ व्यक्ति हो ।
मानिसहरूलाई उनीहरूको गृहनगरमा जान निषेध गर्नुको सट्टा, हेनान प्रान्तको डाचेङ काउन्टीका गभर्नरले चेतावनी दिए, "नराम्रो नियतका साथ घर आउनेहरूलाई क्वारेन्टाइनमा र त्यसपछि हिरासतमा राखिनेछ ।"
त्यस्तै सियानमा वर्षको सुरुमा १ करोड ३० लाख मानिस पर्यटनका लागि बसेपनि एक महिनादेखि बन्द थियो । मार्चमा सांघाईमा लकडाउन घोषणा गरिएको थियो। यो एक हप्ता भन्दा कम समयको लागि भनिएको थियो तर मानिसहरू दुई महिनादेखि घरमा तालाबन्दीमा थिए।
सेप्टेम्बरमा, शान्क्सीका दुई सहरमा हजारौं मानिसहरू बिना कुनै कोरोना केसहरू लकडाउनमा बस्नुपरेको थियो। उनीहरुलाई बाहिरबाट धम्की आएको अधिकारीहरुले बताएका छन् । तेस्रो पटक पार्टी महासचिव बनेपछि सी जिनपिङको सत्तामा पकड बलियो भएको छ । कतिपयले सी जिनपिङलाई कम्युनिष्ट क्रान्तिका नेता र अध्यक्ष माओत्सेतुङभन्दा शक्तिशाली भन्न थालेका छन् ।
हालसम्म चीनमा कुनै पनि व्यक्ति बढीमा दुई पटक पार्टी महासचिव बन्न सक्ने भए पनि सन् २०१८ मा यसलाई परिमार्जन गरी सी जिनपिङले चाहेको समयसम्म यो पदमा रहन सक्ने बनाइएको थियो ।
सी जिनपिङको यो बलियो र शक्तिशाली छविका कारण अधिकारीहरूबीच उनीप्रति आफ्नो वफादारी प्रमाणित गर्ने प्रतिस्पर्धा भएको विज्ञहरू विश्वास गर्छन् ।
चीनले बारम्बार भनेको छ, "गतिशील शून्य" को अर्थ सबै ठाउँमा एउटै नियम लागू गर्नुपर्छ भन्ने होइन । तर, सरकारी आदेश र जमिनमा भइरहेको कुरामा ठूलो अन्तर छ । मार्च र अप्रिलमा स्थानीय अधिकारीहरूले लगाएका धेरै तालाबन्दीहरू बेइजिङको दैनिक घोषणाहरूमा उल्लेख गरिएको थिएन ।
सि जिनपिङको शासनकालमा चीनको शासन बढी केन्द्रीकृत भएको विज्ञहरू बताउँछन् । यो चीनले आर्थिक सुधारका क्रममा लागू गरेको नीति विपरीत भइरहेको छ ।
पार्टी बैठक नजिकिएसँगै लकडाउन पनि कडा हुन थालेको एक विज्ञ बताउँछन् । क्याम्ब्रिज विश्वविद्यालयका चिनियाँ विकासका प्राध्यापक विलियम हर्स्ट भन्छन्, "कोविड चीनमा राजनीतिक छ ।"
हङकङ विश्वविद्यालयका एपिडेमियोलोजीका अध्यक्ष बेन्जामिन कोलिङ भन्छन्, यसले कोरोनाका केसहरू रोक्न मद्दत गरेको कुरा सत्य हो। "तर, बदलामा भइरहेको आर्थिक नोक्सानी सहि हो कि होइन भन्ने निश्चित छैन ।"
लाखौं मानिसलाई लकडाउनमा राख्दा कोरोनाका घटना घटाउन सकिन्छ तर लकडाउनमा विश्वले राहत दिएको बेला कोभिडपछिको विश्वका लागि चीनको तयारी कति कमजोर छ भन्ने देखाउँछ । तर, विज्ञहरू भन्छन्, शून्य-कोविड नीति नियन्त्रण र स्थिरता प्रमाणित गर्ने प्रयास हो, जसले चिनियाँ राष्ट्रपतिको स्थितिलाई अझ बलियो बनाउँछ ।
-बिबिसीबाट
