युक्रेनका लागि अमेरिकी हतियार कति महत्त्वपूर्ण छन् ?

काठमाडौँ । अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले युक्रेनलाई दिदै आएको सैन्य सहयोग रोकेका छन् ।  अमेरिकाको यो कदम युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोडिमिर जेलेन्स्की र डोनाल्ड ट्रम्प र अमेरिकी उपराष्ट्रपति जेडी भान्सबीच ह्वाइट हाउसमा भएको चर्को बहसको केही दिनपछि आएको हो । तीन वर्षअघि रुसले युक्रेनमा युद्ध सुरु गरेदेखि नै अमेरिकाले युक्रेनलाई हतियार उपलब्ध गराउने सबैभन्दा ठूलो देश रहेको थियो ।

अमेरिकी विदेशमन्त्री मार्को रुबियोले विज्ञप्ति जारी यस बारेमा थप स्पष्ट गरेका छन् । विदेशमन्त्री रुबियोले भनेका छन्- 'राष्ट्रपति ट्रम्प अहिले विश्वका एक मात्र नेता हुन् जोसँग युक्रेनमा युद्ध स्थायी रूपमा अन्त्य गर्ने अवसर छ । हामी रुसलाई वार्ताको टेबलमा ल्याउन चाहन्छौं । हामी यहाँ शान्ति सम्भव छ कि छैन भनेर पत्ता लगाउन चाहन्छौं ।'

यसअघि सोमबार ट्रम्पले जेलेन्स्कीको विद्रोही मनोवृत्तिलाई लामो समयसम्म सहन नसक्ने चेतावनी दिएका थिए । उनले युक्रेनी नेता अमेरिकी समर्थनको लागि अझ बढी कृतज्ञ हुनुपर्ने पनि बताएका थिए ।

ह्वाइट हाउसमा पत्रकारहरूसँग कुरा गर्दै ट्रम्पले भने, 'रूससँग युद्धविराम सम्झौता बिना, जेलेन्स्की लामो समयसम्म सत्तामा रहन सक्ने छैनन् ।'

ब्लूमबर्गले युक्रेन नपुगेका सबै सैन्य उपकरणहरू प्रतिबन्धित गरिने र पोल्याण्डका  डिपोहरूमा भण्डारण गरिएका र युक्रेन जाने हतियारहरूमा प्रतिबन्ध समावेश हुने उल्लेख गरेको छ । न्यूयोर्क टाइम्सको रिपोर्ट अनुसार यो प्रतिबन्ध तत्काल लागू भएको छ र यसले युक्रेनमा पठाइने करोडौं डलर मूल्यका हतियारहरूलाई असर गर्नेछ ।

अर्कोतर्फ, जेलेन्स्कीले उनी युद्ध 'सकेसम्म चाँडो' अन्त्य गर्न चाहेको दोहोराएका छन् । यसअघि, शनिबार ह्वाइट हाउसमा जेलेन्स्कीसँगको बहसको क्रममा, ट्रम्पले एक बिन्दुमा युक्रेनी राष्ट्रपतिलाई आफू तेस्रो विश्वयुद्धमा जुवा खेलिरहेको बताएका थिए ।

युद्धमा युक्रेनलाई अमेरिकी सैन्य सहयोग तीन स्रोतहरूबाट आउँछ । पहिलो, राष्ट्रपतिले सिधै दिएको रकम । दोस्रो विदेश मन्त्रालयको विदेशी सैन्य वित्तपोषण मार्फत र तेस्रो युक्रेन सुरक्षा सहायता पहल मार्फत रहेको छ ।

राष्ट्रपतिबाट सिधै कोष प्राप्त गर्ने राष्ट्रपति ड्रडाउन प्राधिकरणले अमेरिकी सेनालाई युक्रेनमा आपूर्ति पठाउन आफ्नै भण्डारबाट पैसा झिक्न अनुमति दिन्छ । यस कोषमा लगभग ३.८५ अर्ब डलर बाँकी छ । यो सहायता जारी गर्ने वा नगर्ने भन्ने निर्णय ह्वाइट हाउसले गर्छ । त्यस्तै विदेश विभागको विदेशी सैन्य वित्तपोषण सुविधा अन्तर्गत युक्रेनको लागि छुट्टै १.५ अर्ब डलर छ, जुन युक्रेनलाई अनुदान वा प्रत्यक्ष ऋणको रूपमा जारी गर्न सकिन्छ । विदेश सचिव मार्को रुबियोले यस सुबिधाको समीक्षा गरिरहेको बताएका छन् ।

त्यस्तै युक्रेन सुरक्षा सहायताले अमेरिकी उत्पादकहरूलाई सिधै आपूर्ति गर्न युक्रेनलाई भुक्तानी गर्छ । यद्यपि, अमेरिकाको सहायता रोक्ने घोषणाले यी सहायताहरूलाई कसरी असर गर्नेछ र भविष्यमा तिनीहरूलाई के हुन सक्छ भन्ने कुरा हाल स्पष्ट छैन ।

अमेरिकी सरकारको प्रेस विज्ञप्ति अनुसार, जनवरी २०, २०२५ सम्म, ट्रम्पले पदको शपथ लिने दिनसम्म, अमेरिकाले युक्रेनलाई लगभग ६.९ अर्ब डलर बराबरको सैन्य सहायता प्रदान गरिसकेको छ । अमेरिकाले अगस्ट २०२१ देखि जनवरी २०२५ सम्म, अमेरिकाले राष्ट्रपतिले दिएको कोषलाई युक्रेनलाई सैन्य सहायताको रूपमा ५५ पटक प्रयोग गरेको छ । यो रकम लगभग २७.६८८ बिलियन बराबर रहेको छ । युक्रेनले विदेशी सैन्य वित्तपोषण मार्फत ४.६५ अर्ब डलर बराबरको सहायता प्राप्त गरेको छ । अमेरिकाले हालसम्म युक्रेनलाई प्रदान गरेको हतियारहरूमा हक एयर डिफेन्स सर्भिसेज, ४० हाई मोबिलिटी रकेट सिस्टम , २०० १५५ एमएम होविट्जर, ७० १०५ एमएम होविट्जर, ३१ अर्बाम ट्याङ्क, ४५ टी-७२बी ट्याङ्क, २० एमआई हेलिकप्टर, दुई हार्पुन कोस्टल डिफेन्स सिस्टम र एन्टी-शिप मिसाइलहरू समावेश छन् ।

यी बाहेक, अमेरिकाले युक्रेनलाई विद्युतीय उपकरण, चिकित्सा आपूर्ति, रासायनिक, जैविक, रेडियोलोजिकल, आणविक सुरक्षात्मक उपकरण, चिसो सुरक्षा उपकरण, हतियारका स्पेयर पार्ट्स र अन्य उपकरणहरू सहित धेरै महत्त्वपूर्ण सहायताहरू प्रदान गरेको छ ।

यद्यपि, गत वर्ष नोभेम्बरमा, अमेरिकाले युक्रेनलाई रूस भित्र सीमित आक्रमणका लागि सेनाको रणनीतिक क्षेप्यास्त्र प्रणाली प्रयोग गर्न अनुमति दिएको थियो । आर्मी ट्याक्टिकल मिसाइल सिस्टम एक अमेरिकी रक्षा कम्पनीद्वारा निर्मित सुपरसोनिक ब्यालिस्टिक मिसाइल प्रणाली हो । 

अमेरिकासहित कुल ५० देशले युक्रेनलाई सहयोग प्रदान गरिरहेका छन् । अधिकारीहरूका अनुसार यो विराम राष्ट्रपति ट्रम्पलाई युक्रेन रुससँग शान्ति वार्ता गर्न प्रतिबद्ध छ भन्ने कुरामा निश्चित नभएसम्मका लागि हो । ट्रम्प प्रशासनले युक्रेनले चाहेको सुरक्षा ग्यारेन्टीको आश्वासन बिना राष्ट्रपति जेलेन्स्कीले खनिज सम्झौतामा हस्ताक्षर गरून् र रुससँग शान्ति स्थापना गरून् भन्ने चाहन्छ । 

राष्ट्रपति जो बाइडेनको कार्यकालमा अमेरिकी राष्ट्रिय सुरक्षा परिषद्का निर्देशक रहेका माइकल कारपेन्टरले ट्रम्पको निर्णयलाई स्तब्ध पार्ने बताएका छन् । उनले भनेका छन्- 'मलाई लाग्छ यो अद्भुत छ । यस युद्धमा एक स्पष्ट आक्रमणकारी र पीडित छ । रूस आक्रमणकारी हो र युक्रेन पीडित हो । हामी ठीक उल्टो व्यवहार गरिरहेका छौं ।'

-बिबिसी हिन्दीबाट