- २०८१ बैशाख १६ आइतबार
काठमाडौँ । रुसको राष्ट्रपतिमा भ्लादिमिर पुटिन पाँचौं पटक निर्वाचित भएका छन् । उनको कार्यकाल २०३० सम्म रहनेछ । आफ्नो विजयी भाषणमा पुटिनले आफ्नो विजयले रुसलाई शक्तिशाली, बलियो र समृद्ध बनाउने बताए ।
यस चुनावमा पुटिनले कीर्तिमानी करिब ८८ प्रतिशत मत पाएका थिए । अघिल्लो निर्वाचनमा उनले ७६.७ प्रतिशत मत पाएका थिए । यद्यपि, उनको कुनै बलियो प्रतिद्वन्द्वी थिएन किनभने क्रेमलिनले रूसको राजनीतिक प्रणाली, मिडिया र चुनावहरूमा कडा नियन्त्रणको अभ्यास गर्दछ । पश्चिमी देशका धेरै नेताहरूले यो चुनावको आलोचना गरेका छन्। निर्वाचन स्वतन्त्र र निष्पक्ष नभएको उनको भनाइ छ ।
युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोडिमिर जेलेन्स्की पनि चुनावको आलोचना गर्नेमा परेका छन् । उनले पुटिनलाई सत्ताको नशामा डुबेको तानाशाहको रुपमा व्याख्या गरेका छन् ।
७१ वर्षका पुटिन सन् १९९९ मा पहिलो पटक राष्ट्रपतिमा निर्वाचित भएका थिए । जोसेफ स्टालिनपछि रुसमा शासन गर्ने उनी दोस्रो नेता बनेका छन् । अब उनले स्टालिनको कीर्तिमान पनि तोड्ने छन् ।
युक्रेनसँगको रुसको युद्ध तेस्रो वर्षमा प्रवेश गरेको छ । यस युद्धमा रूसीहरू मरिरहेका छन् । यस युद्धका कारण पश्चिमी देशहरूले रुसलाई एक्लो बनाएका छन् । पुटिन कसरी शक्तिशाली बनिरहेका छ भन्ने बारेमा यस रिपोर्टमा चर्चा गरेका छौं ।
असहमति र विरोधी आवाजको दमन
पत्रकार आन्द्रेई सोल्डाटोभ लण्डनमा निर्वासित जीवन बिताइरहेका छन् । उनी २०२० मा रूस छोड्न बाध्य भए । उनी भन्छन्, 'पुटिनलाई देशमा हुने हरेक किसिमको राजनीतिक छलफललाई कसरी दबाउन सकिन्छ भन्ने थाहा छ ।' उनी भन्छन्, पुटिन यसमा धेरै राम्रो छन्, उनी वास्तवमै आफ्ना राजनीतिक प्रतिद्वन्द्वीहरूलाई हटाउनमा धेरै राम्रो छन् । २०२४ को चुनावको लागि केवल तीन अन्य उम्मेदवारहरूको नाम मतपत्रमा थियो । यी मध्ये कुनै पनि पुटिनका लागि वास्तविक चुनौती साबित भएन । उनीहरू सबैले उनलाई राष्ट्रपति र युक्रेनमा चलिरहेको युद्ध दुवैलाई समर्थन गरे ।
राष्ट्रपतिलाई चुनौती दिन खेज्नेहरू या त जेलमा परेका छन्, मारिएका छन् वा देश छोड्न बाध्य पारिएका छन् । यद्यपि, क्रेमलिनले कुनै पनि तरिकाले संलग्न भएको अस्वीकार गर्दै आएको छ ।
राष्ट्रपति चुनाव सुरु हुनुभन्दा एक महिनाअघि पुटिनका कट्टर प्रतिद्वन्द्वी ४७ वर्षीय एलेक्से नाभाल्नीको जेलमै मृत्यु भएको थियो । उनी ठगी, अदालतको अवहेलना र अतिवादको आरोपमा लामो जेल सजाय भोग्दै आएका थिए । तर, उनीमाथि लगाइएका आरोप राजनीतिबाट प्रेरित रहेको बताइएको छ । राजनीतिज्ञदेखि पत्रकारसम्म पुटिनलाई चुनौती दिने धेरै उच्च पदस्थ व्यक्तिको मृत्यु भएको छ ।
निजी सेना वाग्नर समूहका नेता येभगेनी प्रिगोजिन विमान दुर्घटनामा मारिए । यो विमान दुर्घटना रुसी सेना विरुद्धको विद्रोहको केही महिनापछि भएको हो । २०१५ मा, बोरिस नेम्त्सोभ, एक स्पष्ट आलोचक र नेता, क्रेमलिन पुलमा गोली हानेर मारिए ।
यसअघि सन् २००६ मा चेचन्या युद्धको मुखर आलोचक पत्रकार अन्ना पोलिटकोभस्कायाको पनि मस्कोमा गोली हानी हत्या गरिएको थियो ।
पुटिनको विरोध गरेका कारण देश छोडेकाहरुले मनोवैज्ञानिक रूपमा रुसमा बस्न धेरै असहज भएको बताएका छन् । त्यसैले साधारण मानिसहरू क्रेमलिनको आज्ञापालन गर्न बाध्य छन् । पुटिनले पनि आम जनताको असन्तुष्टिलाई नियन्त्रण गर्ने प्रयास गरेका छन् । युक्रेनमा भएको आक्रमणपछि क्रेमलिनले सन् २०२२ देखि नयाँ सेन्सरसिप कानूनहरू लागू गरेको थियो। यसले सरकार विरोधी भावनालाई नियन्त्रण गरेको छ र रूसी सेनालाई बदनाम गर्ने जस्ता नयाँ अपराधहरू थपेको छ । कसुर प्रमाणित भए पाँच वर्षसम्म कैद सजाय हुने व्यवस्था छ ।
रूस-युक्रेन युद्ध
चुनावपछिको पत्रकार सम्मेलनमा राष्ट्रपति पुटिनले युक्रेनमाथि आक्रमण जारी राख्ने वाचा गरेका थिए । युद्ध, अब तेस्रो वर्षमा, रूसमा धेरैले आशा गरेजस्तो चाँडो जित्न सकेको छैन । तर बर्लिनस्थित रुसी राजनीतिशास्त्री डा. एकटेरिना शुलम्यान भन्छिन्, पुटिनले युद्धलाई आफ्नो फाइदाको लागि प्रयोग गरिरहेका छन् । जब यो सुरु भयो, यो क्रिमियन मोडेल जस्तै ठूलो हुनुपर्छ । यसले रुसीहरूले आफूलाई, बाहिरी संसार र तिनीहरूको नेतालाई हेर्ने तरिकालाई प्रभाव पारेको छ ।'
फेब्रुअरी २९ मा आफ्नो वार्षिक सम्बोधनमा पुटिनले युक्रेनमा सेना नपठाउन पश्चिमलाई चेतावनी दिएका थिए । उनले स्विडेन र फिनल्याण्ड नाटोमा सामेल भएसँगै रुसले आफ्नो सुरक्षा बलियो बनाउनुपर्ने बताए ।
रूसको बढ्दो अर्थव्यवस्था
युक्रेनमा आक्रमणपछि अभूतपूर्व प्रतिबन्ध लगाइए पनि रुसले युरोपमा सबैभन्दा छिटो बढ्दो अर्थतन्त्र बनेर धेरै अर्थशास्त्रीहरूलाई चकित पारेको छ । सबै कुरालाई विचार गर्दा रुसको अर्थतन्त्र राम्रो भइरहेको छ । यसले पुटिनलाई लोकप्रिय बनाएको छ किनभने उनले आफूलाई फेरि एक पटक पश्चिमलाई ठूलो आक्रमणमा चुनौती दिने व्यक्तिको रूपमा प्रस्तुत गरेका छन् ।
अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोष (आईएमएफ) को अनुमान अनुसार रूसी अर्थतन्त्र २.६ प्रतिशतले बढेको छ । ३०० बिलियन डलरको सम्पत्ति फ्रिज र पश्चिमी प्रतिबन्धहरू पछि, धेरै मानिसहरूले रूसको अर्थतन्त्र संकुचित हुने आशा गरेका थिए । तर यी प्रतिबन्धहरू विश्वभर एकतर्फी रूपमा लागू भएका छैनन् । यसले रूसलाई चीन, भारत र ब्राजिल जस्ता देशहरूसँग स्वतन्त्र रूपमा व्यापार गर्न अनुमति दिएका छन्, जबकि कजाकिस्तान र आर्मेनिया लगायतका छिमेकीहरूले यसलाई पश्चिमी प्रतिबन्धहरूबाट बच्न मद्दत गरेको छ ।
रसियाले सामानहरू निर्यात गरेर पैसा कमाउँछ । जसमा प्राकृतिक ग्याँस, अन्न र आणविक इन्धनका रूसका मुख्य खरिदकर्ताहरू युरोपेली देशहरू हुन् । संघले यसमा कुनै प्रतिबन्ध लगाएको छैन ।
पहिलेको तुलनामा चार गुणा बढी सामानको मूल्य बढे पनि सहजै उपलब्ध हुने विषय रुसको अर्थतन्त्र बलियो बन्दै जानुमा निकै महत्वपूर्ण रहेको छ ।
यी सबैअप्ठ्यारा र सहजताका बीचबाट निस्किदै पुटिन पहिलेभन्दा धेरै शक्तिशाली देखिन्छन् । एक राष्ट्रव्यापी जनमत संग्रह पछि रूसी संविधानमा २०२० संशोधनले पुटिनलाई थप दुई छ वर्षको लागि राष्ट्रपति रहन अनुमति दिएको छ । यसरी उनी २०३६ सम्म राष्ट्रपति रहन सक्छन् । त्यसपछि उनको उमेर ८३ वर्षको हुनेछन् ।
- बिबिसी हिन्दीबाट
