- २०८१ बैशाख १६ आइतबार
काठमाडौँ । ताइवानमा राष्ट्रपतीय निर्वाचनका लागि मतदान हुँदैछ । ताइवानमा स्थानीय समय अनुसार विहान ८ बजेदेखि दिउँसो ४ बजेसम्म मतदान जारी रहनेछ । देशमा लाखौं मतदाताका लागि १८ हजार मतदान केन्द्र निर्माण गरिएको छ ।
शनिबार राति अबेरसम्म नतिजा आउने बताइएको छ । समाचार एजेन्सी एएफपीका अनुसार एकातिर ताइवानका जनताले मतदान गरिरहेका छन् । अर्कोतर्फ दुईवटा रहस्यमयी चिनियाँ बेलुन र लडाकु विमान आफ्नो आकाशमा उडिरहेका छन् ।
उपराष्ट्रपति लाइ चिङ-टे ताइवानको डेमोक्रेटिक प्रोग्रेसिभ पार्टीका राष्ट्रपति पदका उम्मेदवार हुन् । न्यूयोर्क टाइम्सका अनुसार उनी जनतामाझ लोकप्रिय छन् र उनको चुनाव जित्ने प्रबल सम्भावना छ ।
ताइवानको चुनावमा विपक्षी कुओमिन्ताङ पार्टी (केएमटी) ले हाउ यु इहमाथि दांव लगायो। केएमटी त्यही पार्टी हो जसको सरकारले चिनियाँ कम्युनिष्टहरूसँग गृहयुद्ध हारेपछि ताइवान टापुमा बसोबास गरेको थियो । ६६ वर्षीय हउ यु इह राजनीतिमा आउनुअघि प्रहरी बलको प्रमुख थिए । उनी हाल न्यु ताइपेईका मेयर छन्। सत्तामा आएपछि चीनसँग पुनः वार्ता गरेर देशको सुरक्षा सुदृढ गर्ने र सम्बन्ध सुधार्ने उनको वाचा छ ।
ताइवान चुनावमा राष्ट्रपति पदका लागि तेस्रो महत्वपूर्ण दावेदार को वेन जे हुन्। उनले सन् २०१९ मा ताइवान पिपुल्स पार्टी गठन गरेका थिए । उनी चीनको मामिलामा मध्य मार्ग अपनाउने समर्थक हुन् । चुनावी अभियानमा उनले आफूलाई चीन र अमेरिका दुवैलाई स्वीकार्य हुने उम्मेदवारको रुपमा प्रस्तुत गर्दै आएका थिए ।
ताइवानमा जम्मा २३ मिलियन मानिसहरू छन्। यति हुँदाहुँदै पनि ताइवानको चुनावको नतिजाले विश्वलाई नै असर गर्नेछ । वास्तवमा ३६,१९३ वर्ग किलोमिटरमा फैलिएको ताइवान टापुमा चीनले आफ्नो दाबी गर्दै आएको छ । विश्वमा ९० प्रतिशत सेमीकन्डक्टरहरू ताइवानबाट आपूर्ति गरिन्छ ।
यी चिपहरू इलेक्ट्रोनिक ग्याजेटहरूको मस्तिष्क हुन् । कम्प्युटर, ल्यापटप, कार, वाशिङ मेसिन, एटीएम, अस्पतालका मेसिनदेखि लिएर ह्यान्डहेल्ड स्मार्टफोनसम्म, सबै अर्धचालक चिप्समा काम गर्छन् । ताइवान मात्र होइन, विश्वको अर्थतन्त्र अर्धचालकमा निर्भर छ ।
ट्रेन्ड फोर्सका अनुसार, सेमीकन्डक्टरहरू तेलसँग तुलना गर्न थालेका छन् । यदि ताइवानमा केहि भयो भने, यसले सेमीकन्डक्टर उद्योगलाई असर गर्नेछ, जसले विश्वभरि यसको आपूर्ति श्रृंखलामा बाधा पुर्याउँछ ।
ताइवान र चीनबीचको वर्तमान द्वन्द्व दोस्रो विश्वयुद्धपछि सुरु भएको हो । वास्तवमा त्यसबेला चीनमा राष्ट्रवादी सरकार र चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीबीच गृहयुद्ध सुरु भएको थियो ।
१९४९ मा, कम्युनिष्टहरूले जित्यो र तिनीहरूका नेता माओ त्सेतुङले मुख्य भूमि चीनको राजधानी बेइजिङलाई नियन्त्रणमा लिए । पराजय पछि, राष्ट्रवादी पार्टी कुओमिन्ताङका नेताहरू ताइवान भागे । त्यसबेलादेखि, कुओमिन्ताङ ताइवानको सबैभन्दा प्रमुख राजनीतिक दल थियो र धेरै समय ताइवानमा शासन गरेको थियो ।
हाल मात्र १४ देशले ताइवानलाई सार्वभौमसत्ता सम्पन्न राष्ट्रको रूपमा मान्यता दिएका छन् । ताइवानलाई समर्थन गरे पनि अमेरिका आफैंले यसलाई स्वतन्त्र राष्ट्र मान्दैन । चीनले ताइवानलाई मान्यता नदिन अन्य देशलाई कूटनीतिक दबाब दिइरहेको छ ।
