- २०८१ कार्तिक ६ मंगलबार
काठमाडौँ । आजको संसारमा, सामाजिक सञ्जाल बिना जीवन कल्पना गर्न सकिँदैन । यो एक माध्यम हो जसको मद्दतले हामी हाम्रा साथीहरू र आफन्तहरूसँग जोडिने मात्र होइन अब हाम्रो दैनिकीसँग नै धेरै हदसम्म जोडिएको छ ।
सामाजिक सञ्जालका धेरै राम्रो पक्ष छन् तर यसका धेरै साइड इफेक्ट पनि छन् । तपाईंले सामाजिक सञ्जालमा यति धेरै नि:शुल्क रमाइलो र धेरै फाइदाहरू लिन सक्नुहुन्छ किनभने तपाईं सामाजिक संजालको लागि एक उत्पादनको रुपमा हुनुहुन्छ । सामाजिक सञ्जाल कम्पनीहरूले प्रत्येक पल तपाईंको मनपर्ने र मन नपर्ने मूल्याङ्कन गरिरहन्छन् र तपाईंको सम्पूर्ण प्रयोगकर्ता अनुभव यसै आधारमा बनाइन्छ ।
तसर्थ, सामाजिक सञ्जाल प्रयोग गर्दा तपाईंले केही कुराहरू ध्यानमा राख्नुभयो भने, तपाईंको व्यक्तिगत डाटा मात्र सुरक्षित रहनेछ, तर तपाईंको अनुभव पनि उत्कृष्ट हुनेछ ।
इन्टरनेटमा डाटा मेट्न असम्भव
एक पटक इन्टरनेटमा प्रयोग भएको कुनै पनि डाटालाई त्यसपछि पूर्ण रूपमा मेटाउन धेरै गाह्रो हुन्छ । त्यसैले सामाजिक सञ्जालमा आफ्नो सबैभन्दा व्यक्तिगत जानकारी पोस्ट गर्नु अघि एक पटक सोच्नु पर्दछ । कुनै पनि डाटा पोष्ट गर्दा यसले पुर्याउन सक्ने नोक्सानीको बारेमा विश्लेषण गरेर मात्र पोष्ट गर्नु ठिक हुन्छ किनकी एक पटक पोष्ट भएपछि त्यो इन्टरनेटबाट कहिल्लै पूर्ण रुपमा हटाउन सकिदैन ।
टू फ्याक्टर प्रमाणीकरण
सामाजिक सञ्जालमा टू फ्याक्टर अथेन्टिकेशन एक सुरक्षा ढाल जस्तै हो, जसलाई छिचोल्न सजिलो छैन । यदि ह्याकरले पासवर्ड ह्याक गरेपनि अन्य प्रमाणीकरण बिना तपाईंको खाता पहुँच गर्न सक्दैन, त्यसैले सामाजिक संजालका आफ्ना एकाउन्टमा टू फ्याक्टर प्रमाणीकरण गर्न नबिर्सनुस् ।
प्राइवेसी सेटिंगमा ध्यान दिनुस्
सामाजिक सञ्जालमा तपाइँको व्यक्तिगत डेटाको सुरक्षाको लागि पहिलो संरक्षक तपाइँको फोन र त्यो सोशल मिडिया प्लेटफर्ममा दिइएको गोपनीयता सेटिङहरू हो । समय समयमा र प्रत्येक अद्यावधिक पछि यी गोपनीयता सेटिङहरू जाँच गरिरहनुहोस् । त्यो प्लेटफर्ममा तपाइँका पोस्टहरू कसले हेर्छन् हेर्नुहोस् ? तपाईंको सम्पर्क र साथीहरूमा कसको पहुँच छ ? तपाईको फोटो कसले हेर्न सक्छ ? र सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा, के तपाईंको लोकेसनको पहुँच आदि चयन गर्दा ध्यान दिने गर्नुपर्छ ।
साथीहरूलाई पनि विश्वास नगर्नुहोस्
अहिले कुनै अन्जानले पठाएको लिंक या च्याट क्लिक गरिदैन । किनकी यसमा भाइरस वा अन्य अनावश्यक विषय हुने हुनाले यसलाई क्लिक नगर्नु नै सहि निर्णय हुन्छ । त्यसैले अब ह्याकरहरूले अर्को बाटो अपनाएका छन् । तिनीहरूले साथीको सोशल मिडिया खाता ह्याक गर्छन् र च्याटमा कुनै लिंक पठाउने गर्दछन् ।
अब तपाइँ सोच्नुहुनेछ कि तपाइँको साथीले पठाएको छ, त्यसैले तपाइँ यसलाई क्लिक गर्नुहुनेछ वा डाउनलोड गर्नुहुनेछ । त्यसमा नै फसिने डर हुन्छ । तसर्थ, अलिकति पनि शंका लागेमा वा सामाजिक सञ्जाल वा च्याटमा आफ्नो साथीले अनौठो व्यवहार गरिरहेको महसुस भएमा सावधान हुनुपर्छ ।
'निष्क्रिय' एकाउन्टमा ध्यान दिनुस्
समयसँगै सामाजिक सञ्जालमा तपाईंको साथीहरूको सूची बढ्दै जान्छ, जसमध्ये केहीलाई तपाईंले चिन्नुहुन्छ, तर साथीहरूको सूचीमा धेरै व्यक्तिहरू छन् जसलाई तपाईंले दिनहुँ न त भेट्नु भएको छ, न त उहाँहरूसँग कुराकानी नै गर्नुहुन्छ । धेरै निष्क्रिय छन् । त्यसैले यस्ता साथीहरूलाई दुई महिनामा एकपटक आफ्नो फ्रेन्ड लिस्टबाट हटाइरहनुहोस् । अहिले ह्याकरहरूले पहिले त्यस्ता निष्क्रिय खाताहरू आफ्नो कब्जामा लिएर त्यसपछि तिनीहरू मार्फत तपाईंको खाता आफ्नो नियन्त्रणमा लिने प्रयास गर्छन् ।
