- २०८१ मङ्सिर १ शनिबार
काठमाडौँ । शल्यचिकित्सकले शल्यक्रिया गर्ने विधि र प्रक्रियामा हरेक दिन प्रविधि अपडेट हुँदै गएपछि शल्यक्रिया गर्ने तरिकामा धेरै परिवर्तन भएको छ । आजको युगमा शल्यचिकित्सकले जति सानो चिरा बनायो, त्यति नै राम्रो मानिन्छ ।
रोबोट शल्यक्रियाले धेरै छोटो समयमा विश्वास जितेको छ । यद्यपि, धेरै मानिसहरू अझै पनि खुला शल्यक्रियालाई सुरक्षित मान्छन् । यहाँ यो जान्न महत्त्वपूर्ण छ कि रोबोट शल्यक्रियामा, 'रोबोट' निश्चित रूपमा शल्यक्रिया गर्छन्, तर त्यो रोबोट एक स्वतन्त्र मेसिन होइन । त्यो पनि सर्जनले नियन्त्रण गर्छ । ग्लोबल मार्केट रिसर्च फर्म स्ट्रेटेजिक मार्केट रिसर्च (एसएमआर) को अनुसार, सर्जिकल रोबोटको बजार हरेक वर्ष औसत २५ प्रतिशतले बढिरहेको छ। अबको समय रोबोट शल्यक्रियाको मात्रै हुने बताइएको छ ।
जब शल्यचिकित्सकहरूले कुनै विशेष शल्यक्रियाको लागि रोबोटिक उपकरणहरू प्रयोग गर्छन्, यसलाई रोबोटिक सर्जरी वा रोबोट असिस्टेड सर्जरी भनिन्छ । शल्यक्रियाको विज्ञान वर्षौंमा महत्त्वपूर्ण रूपमा विकसित भएको छ । यसअघि मानव शरीरलाई भित्रबाट काटेर मर्मत गर्ने प्रक्रिया निकै लामो र जटिल थियो । अपरेशनले लामो समय लियो। मेसिनहरूले यो प्रक्रियालाई सजिलो बनाएको छ।
यसमा शल्यचिकित्सकहरूले कम्प्युटरमार्फत रोबोटिक हातहरू नियन्त्रण गरेर शल्यक्रिया गर्छन् । प्रयोग भइरहेको रोबोटिक उपकरणमा रोबोटिक हातहरू छन्, जसले शल्यक्रियामा प्रयोग हुने उपकरणहरू सजिलै समात्न सक्छ । शल्यचिकित्सकहरूले यी रोबोटिक हातहरू कन्ट्रोलर र दृश्य स्क्रिन मार्फत सञ्चालन गर्छन् । रोबोटको हातमा क्यामेरा जडान गरेर सर्जनले बिरामीको भित्री अंगहरू हेर्छन् र बुझ्छन् र त्यही अनुसार शल्यक्रिया गर्छन्।
यो शल्यक्रिया डाक्टर र बिरामीका लागि निकै उपयोगी र लाभदायक भएकाले लोकप्रिय बन्दै गएको छ । तर सबै सर्जनले रोबोटिक शल्यक्रिया गर्न सक्दैनन्। यसका लागि उनीहरुलाई विशेष तालिम चाहिन्छ । चिकित्सा शिक्षा अध्ययन गरेका कुनै पनि व्यक्तिले यो तालिम लिन पनि पाउदैनन् । यो तालिम सर्जनहरूलाई मात्र दिइन्छ । अर्थात् ओपन सर्जरीमा पहिले नै विशेषज्ञता भएको व्यक्ति मात्र यस तालिममा सहभागी हुन पाउछन् ।
हाल यूरोलोजीसँग सम्बन्धित शल्यक्रियाहरूमा रोबोटिक शल्यक्रिया सबैभन्दा बढी प्रयोग गरिन्छ । यस बाहेक अन्य धेरै प्रकारका शल्यक्रियाहरूमा पनि रोबोटिक सहायताको प्रयोग गरिन्छ । जस्तै- मुटुको शल्यक्रिया, क्यान्सर सर्जरी, न्यूरो सर्जरी, अर्थोपेडिक सर्जरी तथा मस्तिष्क र स्पाइनल सर्जरी ।
रोबोट शल्यक्रियाको समग्र सफलता दर ९४ प्रतिशत भन्दा बढी छ । यद्यपि, यो तपाईले गरिरहनुभएको शल्यक्रियाको प्रकारमा पनि निर्भर गर्दछ । यसबाहेक, यो बिरामीको वर्तमान स्वास्थ्य अवस्थामा पनि निर्भर गर्दछ ।
सामान्यतया, ओपन सर्जरीको तुलनामा रोबोटिक शल्यक्रियाको रिकभरी समय धेरै कम हुने बताइन्छ । यसमा, शल्यक्रियाको प्रकार र समग्र स्वास्थ्यको आधारमा, बिरामी एनेस्थेसिया समाप्त भएपछि तुरुन्तै ओछ्यानबाट उठ्न सक्छ । तिनीहरूले शल्यक्रियाको केही घण्टा भित्र खान र पिउन पनि सक्छन्। केही अवस्थामा, बिरामीहरू शल्यक्रिया पछि २४ वा ४८ घण्टा घर जान सक्छन् । तर, बिरामीले शल्यचिकित्सकले दिएको सुझावलाई केही दिनसम्म पालना गर्नु महत्त्वपूर्ण हुन्छ ।
यहाँ मेसिनले मानिसको कामलाई सजिलो बनाउन र मद्दत गर्न मात्र काम गर्छ । यो मानव मस्तिष्क र कौशलको विकल्प छैन। रोबोटिक शल्यक्रिया मेसिनहरू पनि सक्षम र प्रशिक्षित सर्जनहरूले मात्र सञ्चालन गर्छन्।
यो शल्यक्रिया रोज्नुको सबैभन्दा ठूलो कारण भनेको ओपन सर्जरीको तुलनामा रोबोटिक सर्जरीबाट शल्यक्रिया गर्दा सटीकता र नियन्त्रण राम्रो हुन्छ । रोबोटिक शल्यक्रियामा ‘मिनिमली इनभेसिभ’ प्रविधिको प्रयोग गरिन्छ । यसको मतलब चीरा सानो हुन्छ, घाउ हुन्छ छ र कम रक्तस्राव हुन्छ । धेरै दुखाइ हुँदैन र संक्रमणको सम्भावना पनि कम हुन्छ । रोबोटिक सर्जरी पूर्णतया प्रविधिमा आधारित छ। यस्तो अवस्थामा यसमा प्राविधिक गडबडी हुने सम्भावना रहन्छ । यस कारण, शल्यक्रिया ढिलो हुन सक्छ वा शल्यक्रिया असफल हुन सक्ने सम्भावनालाई नकार्न सकिन्न ।
केही वर्ष पहिले, इलिनोइस विश्वविद्यालय, म्यासाचुसेट्स इन्स्टिच्युट अफ टेक्नोलोजी र रश युनिभर्सिटी मेडिकल सेन्टर, शिकागो द्वारा संयुक्त अनुसन्धान गरिएको थियो। यस अनुसन्धानका अनुसार जनवरी २००० देखि डिसेम्बर २०१३ सम्म कुल १७ लाखभन्दा बढी रोबोटिक शल्यक्रिया गरिएको थियो। जसमा शल्यक्रियाका क्रममा १४४ बिरामीको मृत्यु भएको छ भने १ हजार ३९१ जना घाइते भएको पाइएको थियो । यस अध्ययनले देखाउँछ कि अन्य शल्यक्रियाहरू जस्तै, रोबोटिक शल्यक्रियामा पनि केही सम्भावित हानिहरू छन् । रोबोटिक शल्यक्रियामा सामान्य शल्यक्रियाभन्दा बढी खर्च हुन्छ ।
विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ) को तथ्यांक अनुसार सन् २०५० सम्ममा विश्वभर १ अर्ब ५० करोड मानिस वृद्धवृद्धा हुनेछन् । उसलाई सम्भवतः थप घुँडा र हिप प्रतिस्थापन शल्यक्रिया आवश्यक हुनेछ । यसबाहेक दीर्घकालीन रोग र दुर्घटनाका घटना बढ्दै गएकाले रोबोटिक शल्यक्रियाको आवश्यकता बढ्दै गएको छ । यसबाट रोबोटिक सर्जरीको भविष्य अनुमान गर्न सकिन्छ ।
