स्थायीरुपमा खुसी हुने सरल उपाय

काठमाडौँ । जीवनमा सबै खुसी हुन चाहन्छन् । हामी जसरी बाँचिरहेका छौं, यति मिहिनेत गर्ने, खाने, पिउने, किनमेल गर्ने, चलचित्र हेर्ने, यात्रा गर्ने सबैको एउटै उद्देश्य हुन्छ- खुशी । तर यी सबै क्षणिक सुख मात्र हुन्, जुन क्षणभरमै हराउँछ । फिल्म हेरेर रमाइलो गरेझैँ, खुसीले घर फर्के । त्यसपछि कसैबाट नराम्रो सन्देश आयो र हामी दुःखी भयौं । तलब पाएपछि खुसी लाग्यो । त्यसपछि धेरै किनमेल गरे र बजेट बिग्रियो । र स्वाभाविक छ त्यसपछि फेरि उदास भयो । तर के हुन्छ यदि यी साना खुशी र दुखहरूले हामीलाई असर गर्दैनन् । हाम्रो मन सामान्यतया शान्त र खुशी रहन्छ । भित्र स्थिरता र स्थायित्वको भावना हुनुपर्छ । समग्रमा, हामी उमेरमा मात्र होइन हृदय र दिमागमा पनि परिपक्व हुन सक्षम हुनुपर्दछ ।

क्षणिक खुशीको सट्टा जीवनमा स्थायी खुशी कसरी पाउन सकिन्छ भन्ने बारेमा यस रिपोर्टमा चर्चा गरौं । क्षणिक र स्थायी सुखमा के फरक छ ? हामी आफैसँग एक्लै हुँदा पनि हामी कसरी खुसी हुन सक्छौं ? जे. कृष्णमूर्तिको नाम सुन्नु र पढ्नु भएको होला । भारतीय दार्शनिक र आध्यात्मिक गुरु, जो विश्वभर प्रसिद्ध छन् । जे. कृष्णमूर्तिले आफ्नो पुस्तक ‘फ्रीडम फ्रम द नोन’ मा यस स्थायी खुशीलाई विस्तृत रूपमा अन्वेषण गरेका छन् । 

माइन्डफुलनेस- 

हामीले हाम्रो जीवनमा सजगता अभ्यास गर्नुपर्छ । सरल भाषामा बुझ्ने हो भने वर्तमानमा बाँच्नु जस्तै हो । माइन्डफुलनेस भनेको एक प्रकारको जागरूकता हो जब हामी केवल हाम्रो वरपर घटिरहेका घटनाहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्छौं । उनीहरूलाई कुनै निष्कर्षमा पुग्ने, केही हासिल गर्ने, केही गर्ने भन्ने चिन्ता हुँदैन । तपाईलाई थाहा छ, किन हामी वर्तमानलाई राम्ररी महसुस गर्न सक्दैनौं किनभने हामी सधैं हाम्रा विचार, पुराना सम्झना वा भविष्यको चिन्तामा अल्झिन्छौं । जस्तो कि हामी हाम्रो विगतको जीवनलाई सम्झिरहन्छौं वा विगतको सम्बन्धको बारेमा पछुताउँछौं । यतिसम्म कि हामीले वर्तमानमा तय गर्न सकिने कुराहरूमा पनि ध्यान दिँदैनौं । हामीसँग एउटा खुट्टा विगतमा र अर्को भविष्यमा छ । त्यसैले वर्तमानलाई बेवास्ता गरिएको छ । कल्पना गर्नुहोस्, बिहान उठ्ने बित्तिकै बाहिरको दृश्य हेर्दै, चराचुरुङ्गीहरू सुन्दै र आफ्नो अनुहारमा चिसो हावाको अनुभूति गर्दै  पहिलो कप चियाको स्वाद लिनुहोस्, । यसको अर्थ वर्तमानमा बाँच्नु हो । यो अनुभूति आफैमा माइन्डफुलनेस हो ।

करुणाको भाव देखाउनुस्  

करुणा जस्ता सकारात्मक भावनाले तपाईलाई मात्र खुशी बनाउँदैन, तर अर्को व्यक्तिलाई पनि खुसी बनाउँछ । करुणा भनेको अरूको पीडा बुझ्ने र त्यसलाई कम गर्ने प्रयास गर्नु हो । यो सहानुभूति, समझ र दयाको भावना हो । तर यस्तो अनुकम्पा सधैं सजिलो छैन । कहिलेकाहीँ यो अरूको लागि दया देखाउन गाह्रो हुन सक्छ जब हामी आफैसँग संघर्ष गरिरहेका हुन्छौं । यदि तपाईं दिगो आनन्द चाहनुहुन्छ भने, आफ्नो दैनिक जीवनमा करुणा अभ्यास गर्ने प्रयास गर्नुहोस् । अरूलाई दयालु हुनुहोस्, तर आफैलाई पनि दयालु हुन सिक्नुहोस् ।

जो जस्तो छ त्यसलाई त्यस्तै स्वीकार गर्नुस् 

जीवन उतार चढावले भरिएको छ । हरेक पल खुशी खोज्दै र हाम्रो वरिपरि खोज्दै हामी सबै हरेक दिन कहीं न कहीं संघर्ष गरिरहेका हुन्छौं । हामी सोच्दछौं कि खुशी बाहिरी चीजमा निहित छ । नयाँ कार लिनुहोस्, नयाँ घर किन्नुहोस्, केहि नयाँ सामान किन्नुहोस् । यसको मतलब जे छ त्यो पर्याप्त छैन । यसमा नयाँ कुरा थपियो भने खुसी मिल्छ । यस्तो भएको हुन्थ्यो जस्तो लाग्छ । बुद्ध भन्नुहुन्छ सुख प्राप्त हुँदैन, सुख प्राप्त हुन्छ । यो हामी भित्र एक स्थायी भावना जस्तै छ । यदि तपाईं यसलाई आफैं भित्र भेट्टाउन सक्नुहुन्छ, यसलाई जस्तै स्वीकार्नुहोस्, तब तपाईंलाई खुशी हुनको लागि कुनै नयाँ कुराको आवश्यकता पर्दैन । पार्टीको लागि नयाँ पोशाक चाहिँदैन । पुरानो नै काफी छ ।

आफ्नो एकान्तपनलाई सेलिब्रेट गर्नुस् 

आजको सामाजिक सञ्जालको जीवनमा, आफ्नो एक्लोपनलाई अँगाल्ने र मनाउने विचार विपरीत लाग्न सक्छ । यो fear of missing out (FOMO) को युग हो । केही बेर फोन स्वीच अफ भयो भने के हुन्छ, पछाडि छोडिने डर सताउन थाल्छ । आफ्नो एकान्तमा खुसी हुनु वास्तवमा बुद्धिमान हुनुको पहिलो लक्षण हो । एक्लोपन एक्लोपन होइन । यो हो आत्मनिरीक्षण र आत्मनिरीक्षण । यो दैनिक जीवनको कोलाहलबाट टाढा शान्तिको क्षण हो । यो आफैलाई गहिरो रूपमा चिन्ने उत्तम तरिका हो ।

क्षणिक र स्थायी सुखमा के फरक छ ?

क्षणिक सुख र स्थायी सुखमा धेरै फरक छ । क्षणिक खुशी साबुनको बुलबुला जस्तै हो, जबकि स्थायी खुशी गहिरो छ । यो कुनै पनि समय, परिस्थिति, व्यक्ति वा चीजमा निर्भर हुँदैन । दिगो आनन्द भनेको आफैं भित्र शान्ति खोज्नु जस्तै हो, जुन हामी प्रायः आफैं बाहिर खोज्छौं । दिगो खुशी सफलता, पैसा, महँगो फोन, कार वा घरको बारेमा होइन ।

एक्लोपनमा आफ्नो खुसीको ख्याल गर्नुस् 

यदि तपाईं एक्लै हुनुहुन्छ भने त्यो समयलाई विशेष बनाउनुहोस्। आफैलाई डेट गर्नुहोस् । आफैलाई राम्रो खाना पकाउनुहोस्, आफ्नो घर सफा गर्नुहोस्, राम्रो चलचित्र हेर्नुहोस् वा किताब पढ्नुहोस् । केहि राम्रो खाए पछि, मनपर्ने गीतहरू सुन्दै राम्रो निद्रा लिनुहोस् । यसो गर्दा तपाई ताजा र सकारात्मक महसुस गर्नुहुनेछ । आफ्नो जीवनशैलीमा ध्यान समावेश गर्नुहोस् । यसले माइन्डफुलनेस मात्र बढाउँदैन, तर तपाईंले नकारात्मक कुराहरूलाई 'छाड्न' पनि सिक्नुहुनेछ । प्रकृतिसंग केहि समय बिताउनुहोस् । बागवानी गर्नुहोस् वा पार्कमा जानुहोस् र केहि बेर बस्नुहोस् । याद गर्नुहोस्, सुखी जीवन कुनै विशेष क्षण वा व्यक्तिमा निर्भर हुँदैन । ध्यान अभ्यास गर्नुहोस् र हरेक पल मनाउनुहोस् ।