- २०८१ बैशाख १५ शनिबार
काठमाडौँ । संयुक्त राष्ट्रसंघको जलवायु प्रतिवेदनले सन् २०२३ लाई अहिलेसम्मकै सबैभन्दा तातो वर्ष मानेको छ । यो विश्व मौसम विज्ञान संगठनद्वारा जारी गरिएको हो । यसका अनुसार हरित गृह ग्यासहरू बढ्दै गएका छन् र यसले वातावरणमा निकै गम्भीर खतरा पैदा गरिरहेको छ । यसबाहेक हिमनदीहरू तीव्र गतिमा पग्लिरहेका छन् । यसको कारण पनि तापक्रम बढ्दै गएको छ ।
यस प्रतिवेदनका नतिजाले जलवायुसम्बन्धी यी समस्याका कारण पृथ्वीको अस्तित्व नै खतरामा परेको र विनाशको कगारमा पुगेको स्पष्ट उल्लेख गरेको छ ।
विश्व मौसम विज्ञान संगठनको प्रतिवेदनमा भनिएको छ- ग्रीन हाउस ग्यासहरू बढ्दै गएका छन् । पछिल्लो दशक सबैभन्दा तातो रह्यो । जमिन र पानीको तापक्रम तीव्र गतिमा बढिरहेको छ । विश्वका धेरै ठाउँमा चलिरहेको गर्मीको लहरका कारण समुद्रको तापक्रम बढिरहेको छ । यसका कारण सबैभन्दा ठूलो खतरा ग्लेशियरहरूलाई परेको छ, किनभने यो बढ्दो तापक्रमका कारण तिनीहरूको पग्लने प्रक्रियामा उल्लेखनीय वृद्धि भएको छ । जसका कारण वातावरणीय सन्तुलन बिग्रिएको छ ।
प्रतिवेदन तयार गर्न १० वर्षको तथ्यांक संकलन गरिएको थियो । यसको विश्लेषणले पछिल्लो दशक शताब्दीकै सबैभन्दा तातो दशक भएको पनि स्पष्ट पारेको छ । यदि अहिले पनि यसबाट पाठ सिकिएन भने, हाम्रो ग्रहलाई बचाउने उपाय खोज्न गाह्रो हुनेछ ।
यो प्रतिवेदन बाहिर आएपछि संयुक्त राष्ट्रसंघका महासचिव एन्टोनियो गुटेरेसले गम्भीर चिन्ता व्यक्त गरेका छन् । उनले भनेका छन्- 'यो रिपोर्टले हाम्रो ग्रह विनाशको कगारमा छ भन्ने कुरा पूर्ण रूपमा स्पष्ट पार्छ। परिस्थिति कति नाजुक बनेको छ पृथ्वीले बताइरहेको छ । जुन स्तरमा प्रदूषण बढ्दै गएको छ, यसले स्पष्ट पार्छ कि यदि हामी परिवर्तन गर्न चाहन्छौं भने, हामीले यो धेरै छिटो गर्नुपर्छ ।'
युरोपेली संघको कोपर्निकस सेवाका अनुसार मार्च २०२३ देखि २०२४ को फेब्रुअरीसम्म तापक्रम करिब डेढ डिग्रीले बढेको थियो । औसत तापक्रम पनि १.५६ डिग्री सेल्सियसले बढेको छ । यद्यपि, यी १२ महिनाहरू यस्ता खराब तथ्याङ्कहरूसँग सुरु भएनन् । पछि स्थिति बिग्रियो र अन्ततः यो १२ महिना सबैभन्दा तातो साबित भयो।
दुवै रिपोर्टको तथ्याङ्क चिन्ताजनक छ। उनीहरुका अनुसार ९० प्रतिशत सामुद्रिक क्षेत्रले गर्मीको लहर सामना गरिरहेको छ । अधिकांश हिमनदीहरू १९५० पछि पग्लिए । अन्टार्कटिकामा ग्लेशियरहरूको उपस्थिति सबैभन्दा कम थियो ।
युनिभर्सिटी अफ मिशिगन स्कूल फर एन्वायरमेन्टका डीन जोनाथन ओभरपेक भन्छन् – 'सबैभन्दा चिन्ताको कुरा यो हो कि हाम्रो पृथ्वी विखण्डन वा विनाशतर्फ गइरहेको छ । यसलाई मेल्टडाउन फेज भन्न सकिन्छ । यसलाई सन्तुलन प्रदान गर्ने हिमशैलीहरू धेरै छिटो पग्लिरहेका छन् ।'
प्रतिवेदनमा धेरै घटनाहरू उल्लेख गरिएको छ । उदाहरणका लागि, संसारका धेरै भागहरूमा मौसममा ठूलो परिवर्तनहरू रेकर्ड गरिएको थियो । उदाहरणका लागि, कुनै ठाउँमा गर्मीको लहर र कुनै ठाउँमा बाढी आएको थियो। कतिपय ठाउँमा खडेरी परेको थियो भने कतिपय ठाउँमा जंगलमा ठूलो आगलागी भएको थियो । बाँकी काम हावाहुरीले पूरा गरेको छ ।
यस प्रतिवेदनमा धेरै विचलित पार्ने कुराहरु छन् भने आशाको किरण पनि छ । यसका अनुसार नवीकरणीय ऊर्जामा हामीलाई सहि बाटोमा ल्याउन सक्ने शक्ति छ । यो २०२३ सम्म नवीकरणीय उर्जाको प्रयोग ५० प्रतिशतले बढेको छ, जसलाई सकारात्मक मानिएको छ ।
