आर्कटिक सागरमा पारिस्थितिक संकट

हेलसिन्की । आर्कटिक सागरमा जमेको बरफ यसको सम्पूर्ण समुद्री पारिस्थितिकी बुझ्नको लागि महत्त्वपूर्ण छ, तर यो यसको जटिलताहरू ज्ञात भन्दा धेरै छिटो पग्लिरहेको छ ।

हाम्रो ग्रहको उत्तरमा एक असामान्य महासागर अवस्थित छ । आर्कटिक सागर धेरै तरिकामा विशेष छ, तर यसको चिसो पानी माथि तैरिरहेको समुद्री बरफले खाद्य प्रणाली र पारिस्थितिकी प्रणालीहरू राख्छ जुन केकडा, झींगादेखि ध्रुवीय भालुसम्मका जीवहरूका लागि आवश्यक छ, तर अहिले जलवायु परिवर्तनले खतरामा पारेको छ ।

प्रत्येक वर्ष मार्चमा, आर्कटिक समुद्री बरफ सबैभन्दा बढी विस्तार हुन्छ र सेप्टेम्बरमा यसको न्यूनतम स्तरमा पुग्छ । यस वर्षको मार्चमा, आर्कटिक बरफले १४ मिलियन वर्ग किलोमिटर क्षेत्र ओगटेको छ, अफ्रिकाको लगभग आधा आकार, र गत महिना ५ मिलियन वर्ग किलोमिटरमा संकुचित भयो । यो आँकडा ठूलो देखिन्छ, तर यो पहिलेको तुलनामा धेरै कम छ ।

उपग्रहहरूले आर्कटिकलाई ४० वर्षभन्दा बढी समयदेखि ट्र्याक गर्दै आएका छन्, र यसको बरफको पाना वैज्ञानिकहरूले अनुमान र मोडेल गरेभन्दा छिटो संकुचित हुँदैछ । यो शताब्दीको मध्यसम्ममा हामीले विश्वको तापक्रम वृद्धिलाई पूर्वऔद्योगिक क्रान्तिभन्दा दुई डिग्री तलसम्म सीमित गरिएन भने गर्मीमा आर्कटिक सागर बरफले खाली हुनसक्छ भन्ने डर छ ।

आर्कटिक महासागर हाम्रो ग्रहभन्दा छिटो न्यानो हुनुको एउटा कारण 'सकारात्मक अल्बेडो प्रतिक्रिया' हो । समुद्र र पहाडहरूमा हिउँले अधिक सूर्यको किरण प्रतिबिम्बित गर्दछ । जब ग्लोबल वार्मिङको कारण बरफ पग्लन्छ, गाढा पानी रहनेछ र यसरी कम सूर्यको प्रकाश परावर्तित हुनेछ र अधिक अवशोषित हुनेछ, यसलाई न्यानो बनाउँछ र समुद्री हिउँ पग्लने दरलाई गति दिन्छ ।

समुद्री बरफले सूर्यको किरण प्रतिबिम्बित गरेर विश्वव्यापी तापमान नियन्त्रण गर्न मद्दत गर्छ, तर यो आर्कटिकको पारिस्थितिकीका लागि पनि उपयोगी छ ।

चिसो पानीभन्दा समुद्री बरफ धेरै उपयोगी छ । यो कम्प्लेक्स ठोस बरफ, ग्यासका बुलबुले र नुनिलो पानीको जटिल मिश्रण हो । यो एक पूर्णतया अद्वितीय पारिस्थितिकी तंत्रको घर हो जुन भाइरस, ब्याक्टेरिया र फंगाई देखि शैवाल र माइक्रोस्कोपिक हार्ड-शेल जीवहरुको दायरा हो । यी प्रकारका जीवहरूमा के समानता छ, तिनीहरू नुनिलो पानीमा फस्टाउन सक्छन् र अँध्यारो, समुद्री बरफ चिसो र नुनिलो वातावरणमा बाँच्न सक्छन् ।

समुद्री बरफमा रहेका अधिकांश जीवहरू साना शैवाल हुन् । पानीमा रहेको फाइटोप्लाङ्क्टनसँग मिलेर, तिनीहरूले सम्पूर्ण आर्कटिक समुद्री खाद्य प्रणालीको लागि आधार प्रदान गर्छन् । जब त्यहाँ कुनै अन्य खाना छैन, यी शैवालहरूले बरफ मुनि उपस्थित धेरै जीवहरूको लागि खानाको रूपमा सेवा गर्छन् ।

आर्कटिक कड (माछाको एक प्रजाति) ले शीर्ष शिकारी ध्रुवीय भालु सहित सम्पूर्ण खाद्य प्रणालीमा ऊर्जा स्थानान्तरण गर्छ । सूक्ष्मजीवहरूले शैवाललाई खुवाउँछन्, र आर्कटिक कोडले यी मध्ये धेरैलाई यसको खाना बनाउँछ । रिङ्ड सिल र बेलुगा ह्वेल जस्ता जीवहरूले कडको शिकार गर्छन् ।

आर्कटिक सागरमा अवस्थित प्रजातिहरूको सम्पूर्ण दायरा आफ्नो खानाको लागि समुद्री बरफमा निर्भर गर्दछ । तर मानव कारणले हुने ग्लोबल वार्मिङले शैवालदेखि फाइटोप्लाङ्कटनसम्मको सबै तहको समुद्री खाद्य प्रणालीमा दबाब दिइरहेको छ ।

यस शताब्दीको मध्यसम्ममा हामीले हजारौं वर्षदेखि रहेको आर्कटिक इकोलोजीको तापक्रमलाई बुझ्ने क्षमता गुमाउनेछौं ।

कम हिउँ र सिजन अगाडी बढी सूर्यको प्रकाशले समुद्री बरफमा बढ्दै गएको शैवाल र फाइटोप्लाङ्क्टनमा आमूल परिवर्तन ल्याउनेछ । तर यसले उत्पादन गर्ने थप खाना (शैवाल) आर्कटिक कोडलाई असर गर्ने अन्य सिकारीहरूको जीवन चक्रसँग मिल्दो नहुन सक्छ । यसले कोडमा निर्भर जीवहरूलाई पनि असर गर्छ । यो पारिस्थितिक भिन्नताले क्याप्लिन (माछाको एक प्रजाति) र किलर ह्वेललाई दक्षिणतिर जान अनुमति दिन्छ । जब प्रजातिहरू यसरी घुसपैठ गर्छन्, त्यहाँ कसले शिकार गर्ने भन्ने बारे कुनै नियमहरू छैनन् र यसले अन्य प्रजातिहरूलाई पनि असर गर्न सक्छ, समुद्रमा सबैका लागि उपलब्ध खानाको मात्रा र गुणस्तर परिवर्तन हुन्छ ।

समुद्री बरफ पग्लिएर सुरु भएको परिवर्तनले सम्पूर्ण खाद्य प्रणालीलाई असर गर्नेछ ।

आर्कटिक सागर दुर्गम भएको र कठोर हावापानी भएको हुनाले यसको दुर्लभ पहुँचका कारण यसमा भएका परिवर्तनहरूबारे हाम्रो बुझाइ सीमित छ । हामीलाई द्रुत रूपमा पग्लने समुद्री बरफको प्रभावको बारेमा धेरै थोरै थाहा छ, र वैज्ञानिकहरूले यसलाई "संकट अवस्था" को रूपमा वर्णन गरेका छन् जसले अपूर्ण जानकारीमा आधारित द्रुत निर्णयहरूको लागि कल गर्दछ । समुद्री बरफ पग्लने प्रभावलाई रोक्नको लागि सबैभन्दा ठूलो बाधा भनेको हाम्रो बुझाइको कमी हो ।

तर समुद्री बरफको पारिस्थितिकी संरक्षण गर्नु यसले समर्थन गर्ने इकोसिस्टमको आधारभूत ग्यारेन्टी हो । यो एक आश्रय हो, धेरै जीवहरूको फस्टाउन र खुवाउनको लागि पोषण, खानाको स्रोत, एक जलवायु नियन्त्रक । यो स्थानीय र स्वदेशी ज्ञान, पर्यटन र वैज्ञानिक अनुसन्धानमा उपयोगी छ । यदि हामीले जलवायु परिवर्तनको गतिलाई सुस्त पारेनौं भने, आर्कटिकको विनाश वैज्ञानिक समझबाट टाढा हुनेछ ।

(३६० डिग्री इन्फो डट ओआरजीमा प्रकाशित फिनिश वातावरण स्थानकी लेटीगिया टेडेस्कोको लेखको भावानुवाद)