- २०८१ बैशाख १७ सोमबार
काठमाडौँ । नयाँ फोन कहिले लिनुभयो ? नयाँ सुविधाहरू र उस्तै छिटो-अपडेट गर्ने सफ्टवेयरहरू सहित फोनहरू लन्च गर्ने कम्पनीहरू बीच फोनहरू परिवर्तन गर्नु अहिले सामान्य छ । नयाँ मोडल आउनसाथ मोबाइल फोन परिवर्तन गर्नेको संख्या विश्वभर निकै ठुलो छ तर कति जनाले पुरानो फोन रिसाइकल गर्छन् ? जवाफले तपाईलाई अचम्मित पार्नुहुनेछ, यदि तपाईंले संसारभरका मानिसहरूको सेल्फमा राखिएका पुराना फोनहरूलाई एउटै लाइनमा राख्नुभयो भने, पूरै पृथ्वी ४६ पटक र्याप गर्न सकिन्छ ।
तर पुरानो फोन राख्ने बानी तपाईंको नयाँ फोनको शौकको लागि खतरा बन्न सक्छ । फोन बनाउन धेरै दुर्लभ पृथ्वी धातुहरू प्रयोग गरिन्छ । तिनीहरूको भण्डार यति सीमित छ कि यदि तिनीहरू रिसाइक्लिंगको सट्टा खानीमा मात्र निर्भर छन् भने, तिनीहरू चाँडै समाप्त हुनेछन् । फोनको टच स्क्रिन बनाउन प्रयोग हुने इन्डियम प्राकृतिक रूपमा मात्र उपलब्ध छ, जसले गर्दा फोनको स्क्रिन अर्को २० वर्षसम्म बनाउन सकिन्छ । मानिसहरू किन रिसाइकल गर्दैनन् ? हामी यसलाई कसरी परिवर्तन गर्न सक्छौं र पुरानो फोनहरू रिसाइकल गर्न किन महत्त्वपूर्ण छ ?
पुरानो फोनले तपाईको नयाँ फोनका पार्ट्सको ८० प्रतिशत बनाउन सक्छ ।
तपाईंको सानो मोबाइल फोनमा प्रयोग हुने विभिन्न प्रकारका कम्पोनेन्टहरू छन् । यी कम्पोनेन्टहरू बनाउन विभिन्न प्रकारका दुर्लभ पृथ्वी धातुहरू र अन्य धातुहरू प्रयोग गरिन्छ । अजोलीनटेकका अनुसार नयाँ फोन बनाउन मोबाइल फोनको ८० प्रतिशत प्रयोग गर्न सकिन्छ । यी दुर्लभ पृथ्वी धातुहरू र अन्य धेरै धातुहरूको भण्डार धेरै सीमित छ । फोन बाहेक, तिनीहरू पनि बढ्दो अन्य चीजहरू बनाउन प्रयोग भइरहेको छ । यस्तो अवस्थामा, यदि तिनीहरूलाई पुन: प्रयोग गरिएन भने, तिनीहरूको भण्डार छिट्टै समाप्त हुनेछ ।
रोयल सोसाइटी अफ केमिस्ट्रीका अनुसार फोनका कम्पोनेन्टहरू चिपदेखि केसिङसम्म जोखिममा रहेका छन् ।
एक आँकडा अनुसार २००७ देखि २०२१ को बीचमा विश्वमा एक अर्ब ४४ करोड सेट फोन बनेका थिए । जसमा २० प्रतिशत फोन मात्र हरेक बर्ष रिसाइकल भएका छन् । यस अनुसार यस अवधिमा निर्माण भएका एक अर्ब १५ करोड फोन रिसाइकल भएका छैनन् ।
सामान्यतया फोनको शेल्फ लाइफ ४-५ वर्ष हुन्छ । यसपछि फोनको कम्पनीले यसमा अपडेट दिन बन्द गर्छ । मानिसहरूले यो शेल्फ लाइफ अघि नयाँ फोन किन्छन्, तर पुरानो फोनलाई रिसाइकल गर्दैनन् ।
पृथ्वीलाई ४६ पटक र्याप गर्न सकिन्छ
अहिले निर्माण हुने स्मार्टको औसत लम्बाई ६.३ इन्च रहेको छ । यो फोनलाई सिधा बिछाइएमा यसको लम्बाई १८.४५ लाख किलोमिटर हुने छ । पृथ्वीको कुल परिधि ४० हजार किलोमिटर रहेको छ । यसरी हेर्दा रिसाइकल नगरिएका पुराना स्मार्ट फोनले पृथ्वीलाइ ४६ पटक र्याप गर्न सकिन्छ ।
असुरक्षा
विश्वमा क्लाउड भण्डारण गर्ने प्रवृत्ति तीव्र गतिमा बढिरहेको छ । तर आज पनि मानिसहरु फोनको फोटो, भिडियो र अन्य डाटा क्लाउडमा भन्दा फोनमै सेभ गर्न रुचाउँछन् । यस कारणले, अधिक भण्डारण क्षमता वा विस्तार योग्य मेमोरी भएका फोनहरू पनि लोकप्रिय छन् । तर फोनमा डाटा बचत गर्न सुरक्षित छैन । फोन बिग्रिएमा वा चोरी भएमा तपाईंको डाटा पनि असुरक्षित हुन्छ ।
हरेक फोनले विद्युत चुम्बकीय विकिरण उत्सर्जन गर्दछ । फोन कम्पनीहरूले नयाँ फोनहरूमा यो विकिरणको स्तर नियन्त्रण गर्छन् । तर शेल्फ लाइफ पछि, फोनबाट विकिरणको मात्रा बढ्छ । लामो समयसम्म, यस्तो उच्च विकिरणको जोखिमले ब्रेन ट्युमर निम्त्याउन सक्छ ।
