- २०८१ बैशाख १६ आइतबार
काठमाडौँ । आजको व्यस्त जीवनमा युवा पिढीको ठूलो समस्या निन्द्राको कमी हो । तिनीहरूको निद्राको मुख्य समय मोबाइल फोन र अन्य ग्याजेटहरू द्वारा खपत भइरहेको छ । एक पटक सुत्नु भन्दा पहिले, म सूचनाहरू जाँच गर्न फोन उठाउँछु र रीलहरू स्क्रोल गर्दा २ देखि ३ घण्टा बितिसक्यो भनेर मलाई थाहा छैन, यो अहिले धेरै युवा पिढीको आम विषय हो ।
स्लीप फाउन्डेसनले गरेको एक अध्ययनले सुत्नुअघि मोबाइल फोन वा अन्य ग्याजेटहरू प्रयोग गर्दै हुनुहुन्छ भने यसले तपाईंको निद्रामा असर गरिरहेको देखाएको छ । धेरै पटक आँखा बन्द गरेर घण्टौंसम्म सुते पनि निद्राको कुनै संकेत नदेखिने हुने गरेको अध्ययनले देखाएको छ । यसमा तपाईंको मोबाइल फोन र ल्यापटपसँग यसको सीधा कनेक्सन रहेको छ ।
मोबाइल फोन र ल्यापटपबाट निस्कने प्रकाशले हाम्रो निद्रामा बाधा पुर्याउँछ । यसको उपस्थितिमा, हाम्रो शरीरले मेलाटोनिन निकाल्न असमर्थ हुन्छ, जसको उपस्थितिले हामीलाई निद्रा लाग्छ ।
मेलाटोनिन हाम्रो शरीरमा उत्पादन हुने हर्मोन हो । यसले हाम्रो निद्रा र ब्यूँझने चक्रलाई नियमित गर्छ । जब अँध्यारो हुन्छ, हाम्रो शरीरले अधिक मेलोटोनिन उत्पादन गर्दछ, जसले हाम्रो शरीरलाई सुत्न भन्छ । प्रकाशले हाम्रो शरीरमा मेलाटोनिनको उत्पादनलाई रोक्छ वा घटाउँछ । यसले हामीलाई जागा रहन भन्छ । मेलाटोनिन उत्पादनको प्रक्रियामा अत्यधिक प्रभाव परेमा डिप्रेसन, दीर्घकालीन दुखाइ र अल्जाइमर्स जस्ता समस्याहरू आउन सक्छन् । मेलाटोनिन पनि प्रयोगशालामा तयार हुन्छ । यो अवसाद र अल्जाइमरमा पर्यवेक्षणमा दिइन्छ ।
कम निद्रा लाग्ने मानिसहरूलाई रिस उठ्ने र रिस उठ्ने सम्भावना बढी हुन्छ । उनीहरुको स्वभाव धेरै हदसम्म आक्रामक हुन्छ । यसले अल्जाइमर जस्ता घातक रोगहरू पनि निम्त्याउँदैछ, जसले मस्तिष्कलाई बेकार बनाउँछ ।
राम्रो निन्द्रा नपुग्दा हड्डी कमजोर हुन थाल्छ । वास्तवमा हड्डीमा रहेको मिनरल्सको सन्तुलन बिग्रन्छ । जसका कारण जोर्नी दुख्ने समस्या हुनसक्छ ।
सुत्ने क्रममा हाम्रो शरीरभित्रका अंगहरू सफा र मर्मत भइरहेका हुन्छन् । निद्रा नपुग्दा शरीरमा रहेको विषाक्त तत्व बाहिर निस्कन सक्दैन । यसले रक्तचाप बढाउँछ र हृदयघातको जोखिम पनि बढाउँछ ।
नेशनल इन्स्टिच्युट अफ हेल्थले गरेको एक अध्ययनले निद्राको कमीले शरीरका कोशिकाहरूलाई धेरै नोक्सान पुर्याउने खुलासा गरेको छ । यसले क्यान्सर निम्त्याउन सक्छ । यीमध्ये स्तन क्यान्सरको जोखिम सबैभन्दा बढी हुन्छ ।
निद्राको कमीको असर तुरुन्तै देखिन्छ । यो एक चोट जस्तै हो, जुन तुरुन्तै प्रतिबिम्बित हुन्छ । यसको प्रत्यक्ष असर हाम्रो मनमा पर्छ । तपाईं दिनभरि चिडचिडा रहनुहुन्छ, उचित ध्यान दिएर काम गर्न असमर्थ हुनुहुन्छ, अधिक क्रोधित र अधिक चिन्तित हुनुहुन्छ । तपाईं आफैंमाथिको नियन्त्रण पनि गुमाउन थाल्नुहुन्छ । लगातार कम र कम निद्राले तपाईंको यौन स्वास्थ्यलाई पनि असर गर्छ । महिलामा महिनावारी सम्बन्धी समस्या बढ्दै गएको छ । त्यसैले हरेक दिन राम्रो, गहिरो र पूर्ण निद्रा लिनु जरुरी छ ।
राम्रो स्वास्थ्यको रहस्य राम्रो निद्रा हो । हामी सुतिरहेको बेला अचेत अवस्थामा छौं, हाम्रो वरपरको संसारबाट पूर्णतया अनभिज्ञ हुन्छौं । यस अवधिमा हाम्रो शरीर र दिमागका दोषहरू सुधार हुन्छन् । ब्याक्टेरिया र भाइरल संक्रमणसँग लड्ने शक्ति बढ्छ । मनमा नयाँ उर्जा र नयाँ विचारको जन्म हुन्छ । त्यसैले बिरामीलाई चिकित्सकहरूले दिने पहिलो सल्लाह आराम हो ।
निद्राको कमीलाई हटाउने धेरै तरिकाहरू छन् । सबैभन्दा पहिले तपाईंले आफ्नो दैनिक दिनचर्या परिवर्तन गर्नुपर्नेछ । सुत्ने र उठ्ने उपयुक्त समय तोक्नुपर्छ ।
के गर्ने ?
- यदि तपाइँ इलेक्ट्रिक ग्याजेटहरूमा बढी समय खर्च गर्दै हुनुहुन्छ भने, यसलाई कम गर्नुहोस् ।
- हरेक बिहान र साँझ घुम्न बाहिर जानुहोस्, साथीहरूसँग कुरा गर्नुहोस् ।
- हल्का वा मध्यम व्यायाम गर्न सके राम्रो हुन्छ ।
- सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा ड्रग्स र क्याफिनयुक्त पदार्थबाट टाढा रहनु हो ।
- सुत्नु भन्दा कम्तिमा दुई घण्टा अघि तिनीहरूलाई सेवन नगर्नुहोस् ।
- राति सुत्नुभन्दा २ घण्टा अगाडि मोबाइल र अन्य ग्याजेटहरू टाढा राख्नुहोस् ।
