- २०८१ बैशाख १४ शुक्रबार
काठमाडौँ । विश्वभर हतियार बिक्री लगातार सातौं वर्ष बढेको छ । रूस-युक्रेन युद्धको कारण आपूर्ति अवरोधले हतियार व्यापारमा भने कुनै प्रभाव देखिएको छैन ।
स्टकहोम इन्टरनेशनल पीस रिसर्च इन्स्टिच्युट (सिप्री) को नयाँ तथ्याङ्कअनुसार सन् २०२१ मा विश्वका १०० ठूला रक्षा कम्पनीहरूद्वारा हतियार र सैन्य सेवाको बिक्री १.९ प्रतिशतले बढेर ५९२ बिलियन डलर पुग्ने अनुमान गरिएको छ ।
सिप्रीले जारी गरेको हतियार उद्योग डाटाबेसमा सन् २०१९-२०२० मा १.१ प्रतिशतको वृद्धिले हतियार बिक्री बढेको लगातार सातौं वर्ष भएको बताएको छ । सिप्रीले आपूर्ति शृङ्खलाको स्थिरता र रुस–युक्रेन युद्धका कारण हतियारको व्यापारमा कमी आउने अनुमान गरेका थियौं ।
कम हतियार बिक्री अपेक्षित थियो
सिप्री सैन्य खर्च र हतियार उत्पादन कार्यक्रमका निर्देशक लुसी बेराउड-सुड्रेउले हतियार बिक्रीमा थप वृद्धिको आशा गर्न सकिने बताएका छन् । उनले आपूर्ति शृङ्खलाको अवरोधले हतियारको व्यापारलाई असर नगरेको द्केहिएको उनले बताए ।
धेरै हतियार कम्पनीहरूको सन् २०२१ मा आफ्नो बिक्री केही हदसम्म प्रभावित भए पनि पूर्ण रूपमा नरोकिएको देखिएको छ । एयरबस र जनरल डाइनामिक्स जस्ता केही कम्पनीहरूले श्रमिक अभावको कुरा गरेका छन् । उनीहरुले अर्डर रहेको, तर बनाउनको लागि पर्याप्त मात्रामा मानिसको अभाव रहेको उनीहरुले बताएका छन् ।
रुस–युक्रेन युद्धको असर देखिएन
सिप्रीको प्रतिवेदनमा फेब्रुअरी 2022 मा युक्रेनमा रूसको आक्रमणले विश्वभरका हतियार उत्पादकहरूको विश्वव्यापी आपूर्ति श्रृंखलालाई असर गर्ने सम्भावना रहेको उल्लेख गरिएको छ । रुस पश्चिमी देशहरूलाई हतियार उत्पादनमा प्रयोग हुने कच्चा पदार्थको महत्वपूर्ण आपूर्तिकर्ता थियो । यस्तो अवस्थामा यसले अमेरिका र युरोपेली देशहरूको सेनालाई बलियो बनाउने सपना चकनाचुर पार्न सक्ने अनुमान गरिएको थियो । यी देशहरूले युक्रेनलाई अर्बौं डलरको गोलाबारूद र अन्य आवश्यक उपकरणहरू आपूर्ति गरेका थिए । यस्तो अवस्थामा यी देशका गोदामहरू खाली भइसकेका थिए, जसलाई भर्नुपर्छ ।
विश्वका शीर्ष १०० कम्पनीमध्ये ४० वटा अमेरिकी कम्पनि
सिप्रीका अनुसार सन् २०२१ मा अमेरिकी कम्पनीहरूले २९९ अर्ब डलरको कुल बिक्री गर्नेछन् । विश्वका शीर्ष १०० हतियार उत्पादकहरूको सूचीमा अमेरिकाबाट मात्रै ४० कम्पनी छन् । पछिल्ला केही महिनायता डलरको भाउ बढेको छ । यस्तो अवस्थामा अमेरिकी कम्पनीहरूले कम हतियार बेचेर बढी नाफा कमाएका छन् । यस सूचीमा शीर्ष ५ कम्पनीहरु सबै अमेरिकाका हुन् । जसमा काहिद मार्टिन, रेथियोन टेक्नोलोजी, बोइङ, नर्थरोप ग्रुम्यान र जनरल डाइनामिक्स पर्छन् ।
चीनको फड्कोले विश्व चकित
यस रिपोर्टमा चिनियाँ हतियार कम्पनीहरूको व्यापारले सारा विश्वलाई चकित पारेको छ । १०० कम्पनीहरूको यो सूचीमा ८ चिनियाँ हतियार निर्माताहरू समावेश छन् । कुल मिलाएर, तिनीहरूले १०९ बिलियन डलर मूल्यको हतियार बेचेका छन् । यो गत वर्षको तुलनामा ६.३ प्रतिशतले बढी हो । यी चार निर्माता शीर्ष १० मा समावेश छन् । सिप्रीका अनुसन्धानकर्ता सियाओ लियाङले सन् २०१० देखि चिनियाँ हतियार उद्योगले गति लिएको बताएका छन् । २०२१ मा यसले दुई अवस्थित कम्पनीहरू बीचको मर्जरपछि हतियार बिक्रीमा ११.१ बिलियन उत्पन्न गरेको थियो । चीनको सीएसएससी संसारको सबैभन्दा ठूलो सैन्य जहाज निर्माणकर्ता बनेको छ ।
