- २०८२ मङ्सिर १३ शनिबार
काठमाडौँ । युक्रेनी भ्रष्टाचार विरोधी एजेन्सीहरूले राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीका प्रमुख कर्मचारी एन्ड्री येर्माकको घरमा छापा मारेपछि राजीनामा दिएका छन् ।
येर्माक जेलेन्स्कीका सबैभन्दा नजिकका सल्लाहकार हुन् र त्यसैले उनलाई देशको दोस्रो सबैभन्दा शक्तिशाली व्यक्ति मानिन्छ । उनी अमेरिका र रूस बीचको शान्ति सम्झौतामा युक्रेनको तर्फबाट वार्तामा संलग्न व्यक्ति समेत हुन् ।
भ्रष्टाचार काण्ड पछि, येर्माकमाथि राजीनामा दिन दबाब बढ्दै गएको थियो । अनुसन्धान एजेन्सीहरूले राज्य-स्वामित्वमा रहेका कम्पनीहरूलाई दिइएको टेन्डरको लागि घुसखोरी र सरकारी कोषको दुरुपयोगको सञ्जालको पर्दाफास गरेका छन् । राज्य-स्वामित्वमा रहेको आणविक ऊर्जा फर्म, एनरगोएटमलाई विशेष रूपमा संलग्न गरिएको छ ।
युद्धको समयमा युक्रेनको रणनीति बनाउन येर्माकले प्रमुख भूमिका खेलेका थिए । जेलेन्स्कीले उनलाई रूस-युक्रेन युद्ध अन्त्य गर्न ट्रम्पले बनाएको २८ बुँदे अमेरिकी शान्ति योजनाको पुन: मस्यौदा तयार गर्न अमेरिकासँग वार्ता गर्ने जिम्मा दिए । यद्यपि, हालैको भ्रष्टाचार काण्ड पछि, विपक्षीहरूले येर्माकको राजीनामा माग गरिरहेका छन् । पहिले, येर्माकका सहयोगीहरू पनि विवादमा परेका छन् ।
२०२४ को चुनावमा आर्थिक अनियमितताको अनुसन्धान पछि येर्माकका दुई पूर्व डेपुटीहरू, ओलेह तातारोभ र रोस्टिस्लाभ शुर्मालाई सरकारबाट हटाइएको थियो । दुवैलाई भ्रष्टाचार र कोषको दुरुपयोगको आरोप लगाइएको थियो। उनका तेस्रो डेपुटी, एन्ड्रे स्मिरनोभलाई पनि घूस लिएको आरोप लगाइएको थियो । उनकोविरुद्ध पनि अनुसन्धान सुरु गरिएको थियो, तर यसको बाबजुद पनि, उनी येर्माकसँग काम गर्न जारी राखेका थिए ।
येर्माकले करिब १५ वर्षअघि जेलेन्स्कीलाई भेटेका थिए। त्यतिबेला येरमाक एक वकिल थिए र टिभी निर्माणको क्षेत्रमा प्रवेश गरिरहेका थिए । अर्कोतर्फ, जेलेन्स्की युक्रेनका एक प्रसिद्ध हास्य कलाकार र अभिनेता थिए । २०१९ मा जेलेन्स्की राष्ट्रपति बनेपछि, येर्माक उनको टोलीमा सामेल भए र विदेश मामिलाको जिम्मेवारी सम्हाले । फेब्रुअरी २०२० मा, जेलेन्स्कीले उनलाई राष्ट्रपति कार्यालयको प्रमुख, चीफ अफ स्टाफमा पदोन्नति गरे । त्यसबेलादेखि, उनी युक्रेनी राजनीतिमा सबैभन्दा प्रभावशाली व्यक्तित्वहरू मध्ये एक बनेका छन् ।
२०२५ को सुरुमा, युक्रेनी अनुसन्धान एजेन्सीहरूले लगभग १.८ अर्ब डलर बराबरको भ्रष्टाचार पत्ता लगाएका थिए, जसमा जेलेन्स्कीका धेरै नजिकका सहयोगीहरू संलग्न थिए । जेलेन्स्कीले पहिले नै दुई मन्त्रीहरूलाई बर्खास्त गरिसकेका छन् । धेरै संदिग्धहरूलाई पक्राउ गरिएको छ । राष्ट्रपतिका पूर्व व्यापारिक साझेदार तैमुर मिन्डिच देश छोडेर भागेका छन् ।
भ्रष्टाचार विरोधी एजेन्सीले मिन्डिचलाई यस घोटालाको मास्टरमाइन्डको रूपमा पहिचान गरेको छ । जुन २०२४ मा, धेरै कम्पनीहरूले सरकारी परियोजनाहरूको लागि ठेक्का स्वीकृतिको बदलामा ठूलो घूसको मागको बारेमा गुनासो गरे । तिमुर मिन्डिचको नाम उजुरीहरूमा बारम्बार देखा पर्यो । मिन्डिचले राष्ट्रपतिको कार्यालयमा सल्लाहकारको भूमिका निभाएका थिए र उनलाई चीफ अफ स्टाफ येर्माकको विश्वासपात्र मानिन्थ्यो । कम्पनीहरूले आरोप लगाए कि तिमुरको स्वीकृति बिना प्रमुख ठेक्काहरू स्वीकृत गरिएको थिएन र आयोगहरूमा सहमति भएको थियो।
उजुरी प्राप्त हुने बित्तिकै, नाबू र सापुले अगस्ट २०२४ मा गोप्य अनुसन्धान सुरु गरेका थिए । नोभेम्बर २०२४ मा, एजेन्सीहरूले बैंकिङ रेकर्डहरू प्राप्त गरे, जसले यो घूसखोरी नेटवर्क लाखौं डलरमा फैलिएको खुलासा गरेको थियो
अनुसन्धानले ठेक्का दिएपछि परामर्श शुल्कको नाममा ठूलो रकम व्यक्तिगत खातामा स्थानान्तरण भइरहेको खुलासा गरेको थियो । धेरै ठेक्काहरूको लागत जानाजानी बढाइएको थियो ।
एजेन्सीले नोभेम्बर १० मा धेरै मन्त्रीहरू र इनरगोटोमको कार्यालयहरूमा छापा मार्ने योजना बनाएको थियो । तर त्यही दिन, छापा मार्ने केही घण्टा अघि तैमुरले आफ्नो अपार्टमेन्टबाट युरोपको लागि विलासी ट्याक्सीमा निस्किएका थिए ।
