- २०८२ जेठ ५ सोमबार
यदि तपाईंलाई केक, कुकिज जस्ता चीजहरू खान मन पर्छ भने सावधान रहनुहोस् । यस प्रकारको खानाले असामयिक मृत्युको जोखिम बढाउन सक्छ । विश्वका आठ देशहरूमा गरिएको अनुसन्धानको समीक्षापछि यो कुरा प्रकाशमा आएको हो ।
कोलम्बिया, चिली, मेक्सिको, ब्राजिल, अष्ट्रेलिया, क्यानडा, बेलायत र अमेरिकाबाट प्राप्त अल्ट्रा-प्रोसेस्ड फूडहरू (धेरै चरणहरू पार गरेर तयार पारिएको खाना) को तथ्याङ्क विश्लेषण गरेपछि यो नतिजा आएको हो । यी तथ्याङ्कहरू ब्राजिलको ओस्वाल्डो क्रुज फाउन्डेसन (फियोक्रुज) मा डा. एडुआर्डो निल्सनको टोलीले विश्लेषण गरिएको थियो ।
अध्ययनले के भन्छ ?
यो अध्ययन हालै अमेरिकन जर्नल अफ प्रिभेन्टिभ मेडिसिनमा प्रकाशित भएको छ । यसमा, विज्ञहरूले सरकारहरूले अति-प्रशोधित खानाको प्रयोग कम गर्न आहार सम्बन्धी सुझाव र सिफारिसहरू जारी गर्नुपर्ने बताएका छन् ।
विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ) का अनुसार २०२२ मा ब्राजिलको आधा वयस्क जनसंख्या बढी तौल भएको थियो । देशमा चार जनामध्ये एक जना 'क्लिनिकली मोटोपना' बाट पीडित थिए । यसको अर्थ यी मानिसहरू मोटोपन गम्भीर स्वास्थ्य समस्या बनेको चरणमा पुगेका छन् ।
फियोक्रुजले ब्राजिलको स्वास्थ्य मन्त्रालयलाई देशको बढ्दो स्वास्थ्य समस्याहरूलाई सम्बोधन गर्न मद्दत गर्छ ।
आठ देशमा अल्ट्रा-प्रशोधित खानाहरूमा गरिएको एक अध्ययनले अल्ट्रा-प्रशोधित खानाको प्रयोग कम हुने ठाउँहरूमा अकाल मृत्युको दर चार प्रतिशत रहेको पाइएको छ । तर बेलायत र अमेरिका जस्ता देशहरूमा, जहाँ यस्तो खाना खपत गरिन्छ, त्यहाँ अकाल मृत्युको दर १४ प्रतिशत थियो ।
बेलायतमा एक वयस्कले आफ्नो ५३ प्रतिशत ऊर्जा आवश्यकता अल्ट्रा-प्रशोधित खानाबाट पूरा गर्छ भन्ने आधारमा यी गणनाहरू गरिएको थियो । अनुसन्धानकर्ताहरूले आफ्नो मोडेलको आधारमा २०१८-१९ मा बेलायतमा १७ हजार ७८१ मृत्यु अति-प्रशोधित खानासँग सम्बन्धित हुन सक्ने बताएका छन् ।
केही खानेकुराहरूमा फाइटोकेमिकल्स र फाइबर हुन्छन् जसले हाम्रा कोषहरूलाई अक्सिडेशन र सूजनबाट जोगाउँछन् । यी खानेकुराहरू हाम्रो शरीरलाई रोगबाट जोगाउन महत्त्वपूर्ण छन् र तिनीहरूले यो काम ठूलो मात्रामा गर्छन् । अक्सिडेशन शरीरमा हुने एक प्राकृतिक रासायनिक प्रक्रिया हो जसमा शरीरका अणुहरूले अक्सिजनसँग प्रतिक्रिया गरेर मुक्त रेडिकलहरू बनाउँछन्। केही फ्री रेडिकलहरूले शरीरलाई सामान्य रूपमा काम गर्न मद्दत गर्छन् ।
चोटपटक, संक्रमण वा अन्य कारणले हुने क्षतिबाट आफूलाई बचाउन सूजनले शरीरको प्रतिरक्षा प्रणालीलाई सक्रिय बनाउँछ । अल्ट्रा प्रोसेस्डका दोहोरो बेफाइदाहरू छन् । यदि तपाईंले यस प्रकारको खाना खानुहुन्छ भने यसको अर्थ तपाईंले फलफूल र तरकारी जस्ता एन्टी-अक्सिडेन्टयुक्त चीजहरू खाइरहनुभएको छैन । दोस्रो बेफाइदा भनेको अति प्रशोधित खानाहरू पहिले नै पच्ने हुन्छन् । प्रशोधन गर्दा यी वस्तुहरू तुरुन्तै खान योग्य हुन्छन् । तर तिनीहरूलाई खाएपछि, तपाईंलाई चाँडै फेरि भोक लाग्छ र फेरि खान थाल्नुहुन्छ ।
अति प्रशोधित खाना स्वास्थ्यको लागि हानिकारक छ भन्ने दाबी कति सत्य छ ?
वैज्ञानिकहरू विश्वास गर्छन् कि तपाईंको शरीरमा जम्मा हुने अल्ट्रा-प्रशोधित खाना तपाईंको स्वास्थ्यको लागि हानिकारक छ । यो दाबी १०० प्रतिशत सही छ कि छैन भनेर प्रमाणित गर्नु वैज्ञानिकहरूका लागि ठूलो चुनौती भने रहेको बताइन्छ । धेरै अध्ययनहरूले अल्ट्रा प्रशोधित खाना र खराब स्वास्थ्य बीचको सम्बन्ध रहेको पत्ता लगाएका छन् । तर अल्ट्रा प्रशोधित खानाले कसरी खराब स्वास्थ्य निम्त्याउछ भन्ने कुनै प्रमाण छैन। किनभने अहिलेसम्म कुनै निश्चित प्रमाण फेला परेको छैन ।
यद्यपि, अनुसन्धानकर्ताहरूले अल्ट्रा-प्रशोधित खाना र विभिन्न स्वास्थ्य अवस्थाहरू बीचको एक सुसंगत सम्बन्ध फेला पारेका छन् ।
गत वर्ष, अति-प्रशोधित खाना खाने लगभग १ करोड मानिसहरू समावेश गरिएको एक अध्ययन ब्रिटिश मेडिकल जर्नलमा प्रकाशित भएको थियो । यी मानिसहरूमा मुटु रोग, मोटोपना, टाइप २ मधुमेह, चिन्ता र डिप्रेसनको जोखिम बढी थियो । यद्यपि, यस अध्ययनको बावजुद, यो रोगहरू खाद्य प्रशोधनका कारणले भएको हो वा यी खानाहरू बनाउने खाद्य सामग्रीहरूमा चिनी, बोसो वा नुन उच्च मात्रामा थियो कि थिएन भनेर निर्धारण गर्न भने गाह्रो छ ।
क्याम्ब्रिज विश्वविद्यालयको एमआरसी बायोस्ट्याटिस्टिक्स युनिटका तथ्याङ्कविद् स्टीफन बर्गेसले यो अध्ययन एक प्रकारको सर्वेक्षण भएको बताए र यसले अति-प्रशोधित खानाले समयपूर्व मृत्यु निम्त्याउन सक्छ भन्ने प्रमाणित नगर्ने बताएका थिए । उनी भन्छन्, 'यस प्रकारको अनुसन्धानले अति-प्रशोधित खाना हानिकारक छ भनेर प्रमाणित गर्न सक्दैन ।' तर तिनीहरूले अल्ट्रा-प्रशोधित खानाको खपत र खराब स्वास्थ्य परिणामहरू बीचको सम्बन्धको प्रमाण प्रदान गर्न सक्छन् ।'
'अल्ट्रा-प्रशोधित खानाले कुनै स्वास्थ्य जोखिम नपार्न सक्छ,' स्टीफन बर्गेस भन्छन् । कमजोर शारीरिक तन्दुरुस्तीका कारण रोगहरू लाग्न सक्छन् र प्रशोधित खानालाई यसको कारण मानिन्छ । तर जब हामी विभिन्न देश र संस्कृतिहरूमा अल्ट्रा-प्रशोधित खानाको बढ्दो प्रयोगलाई हेर्छौं, हामी पाउँछौं कि यसलाई खराब स्वास्थ्यको कारणको रूपमा बेवास्ता गर्न सकिँदैन ।
तपाईं अल्ट्रा-प्रशोधित खाना खाइरहनुभएको छ कि छैन भनेर कसरी थाहा पाउने ?
विगत ५० वर्षमा खाद्य उत्पादनमा धेरै परिवर्तनहरू भएका छन् । कुनै खाना अति-प्रशोधित छ कि छैन भन्ने कुरा प्याकेजिङदेखि प्याकेजिङसम्म कति औद्योगिक प्रक्रियाहरू पार गरेको छ भन्ने कुरामा निर्भर गर्दछ । सामान्यतया, तिनीहरूमा धेरै कुराहरू हुन्छन् जुन तपाईंले उच्चारण पनि गर्न सक्नुहुन्न ।
सामान्यतया अल्ट्रा प्रशोधित खानाहरूमा बोसो, चिनी र नुन प्रशस्त मात्रामा पाइन्छ । तपाईं यी फास्ट फूडहरू भन्न सक्नुहुन्छ । फलफूल र तरकारीहरू प्रशोधन गरिँदैनन् । जबकि प्रशोधित खानाहरू लामो समयसम्म टिक्न र राम्रो स्वादको लागि बनाइन्छ । यसका लागि, यसमा नुन, तेल, चिनी थपिन्छ र त्यसपछि प्रशोधित गरिन्छ ।
आइसक्रिम, प्रशोधित मासु, क्रिस्प्स, ठूलो मात्रामा उत्पादन हुने रोटी, केही ब्रेकफास्ट सिरियल, बिस्कुट र फिज उत्पादन गर्ने पेय पदार्थहरू अल्ट्रा-प्रशोधित खानाको श्रेणीमा पर्छन् । प्रशोधित खाना बढी खाने मानिसहरू पनि धुम्रपान जस्ता खराब बानीहरूको पासोमा पर्छन् ।
