- २०८२ बैशाख ५ शुक्रबार
'जब म गर्भवती थिएँ, मलाई घरको काम, श्रीमानको काम र जागिर सबै एकै समयमा सम्हाल्नु पर्थ्यो । त्यसबेलादेखि, म राम्रोसँग निदाउन सकेको छैन । आज पनि, म निद्राको कमीको समस्यासँग संघर्ष गरिरहेको छु ।' यो समस्या एक निजी कम्पनीमा काम गर्ने एकल महिलाको हो । निद्राको समस्यासँग संघर्ष गर्ने उनी एक्ली आमा र महिला होइनन् ।
हालै विश्वव्यापी स्वास्थ्य प्रविधि कम्पनी 'रेसमेड' द्वारा निद्रा सम्बन्धी एक सर्वेक्षण बाहिर आएको छ । यस सर्वेक्षण अनुसार विश्वभरका करोडौं मानिसहरू राम्रोसँग निद्रा नलाग्ने समस्यासँग जुधिरहेका छन् ।
सोही सर्वेक्षणले पुरुषको तुलनामा महिलाहरू निद्राको समस्यासँग बढी संघर्ष गरिरहेको पनि खुलासा गरेको छ । यस सर्वेक्षण अनुसार, औसतमा पुरुषहरू हप्तामा ४.१३ दिन राम्रोसँग सुत्न सक्षम हुन्छन् । जबकि महिलाहरू हप्तामा ३. ८३ दिन मात्र राम्रोसँग सुत्न सक्छन् । यद्यपि, धेरैजसो मानिसहरूले अमेरिकन एकेडेमी अफ स्लीप मेडिसिनले सिफारिस गरेको सात घण्टाको निद्रा पाउँछन् । तर हप्तामा लगभग तीन रात राम्ररी सुत्न नसक्ने त्यस्ता व्यक्तिहरूको संख्या पनि कम छैन ।
विश्वव्यापी स्वास्थ्य प्रविधि कम्पनी 'रेसमेड' ले हालै गरेको सर्वेक्षण अनुसार निद्राको कमीबाट पीडित २२ प्रतिशत मानिसहरू डाक्टरकहाँ जाँदैनन् र बेवास्ता गर्छन् । यो संख्या अमेरिका, जापान र सिंगापुरमा ३३ प्रतिशत र अष्ट्रेलियामा ४१ प्रतिशत छ ।
विश्वव्यापी रूपमा गरिएको यस सर्वेक्षण अनुसार २९ प्रतिशत मानिसहरू हप्तामा तीन वा सोभन्दा बढी पटक राम्ररी सुत्न सक्दैनन् । जबकि ३४ प्रतिशत मानिसहरू अनिद्राको समस्यासँग संघर्ष गर्छन् ।
यस सर्वेक्षणमा, मानिसहरूले निद्राको समस्या भोग्नुको कारण तनाव (५७%), चिन्ता (४६%) र आर्थिक दबाब (३१%) हुन् । तनावका कारण निद्राको समस्या भोग्ने देशहरूमा भारत अग्रपंक्तिमा छ । यस रिपोर्ट अनुसार ६९ प्रतिशत भारतीयहरू राम्ररी सुत्न सक्दैनन् । जबकि सिंगापुरमा ६५ प्रतिशत, थाइल्याण्डमा ६५ प्रतिशत र दक्षिण कोरियामा ६७ प्रतिशत मानिसहरूले यो समस्याको सामना गरिरहेका छन् । साथै, विश्वव्यापी रूपमा, ५३ प्रतिशत 'जेन जी' मा बेचैनीका कारण निद्राको समस्या छ ।
महिलाहरू पुरुषभन्दा किन कम सुत्छन् ?
रेसमेडको ग्लोबल स्लीप सर्भेले पनि पुरुषको तुलनामा महिलाहरू निद्राको समस्यासँग बढी संघर्ष गरिरहेको देखाएको छ । लफबरो विश्वविद्यालयको निद्रा अनुसन्धान केन्द्रको एक अध्ययन अनुसार महिलाहरूले दिनभरि धेरै काम गर्छन्, जसका कारण उनीहरूलाई पुरुषहरूको तुलनामा बढी र राम्रो निद्रा चाहिन्छ ।
काम गर्ने महिलाहरूलाई आर्थिक स्वतन्त्रता हुन्छ, तर कतै घर र कार्यालय दुवैको जिम्मेवारी महिलाहरूमा पर्छ । जसका कारण काम गर्ने पुरुषहरूको तुलनामा काम गर्ने महिलाहरूले निद्राको समस्यासँग बढी संघर्ष गर्नुपर्ने देखिएको छ । अध्ययनका अनुसार महिलाहरूलाई हार्मोनल परिवर्तन, महिनावारी, गर्भावस्था र रजोनिवृत्तिका कारण निद्रामा बढी कठिनाइ हुन्छ ।
महिला स्वास्थ्य र निद्रा सम्बन्धी एक अध्ययन स्लीप मेडिसिनमा प्रकाशित भएको थियो । यस अध्ययनमा महिलाहरूलाई महिनावारीको समयमा अनिद्राको समस्या बढी हुने पत्ता लागेको छ । गर्भावस्थामा हार्मोनल परिवर्तनका कारण महिलाहरूमा अनियमित निद्राको अनुभव हुन्छ । विश्वव्यापी रूपमा, अनुसन्धानले महिनावारीको समयमा निद्रा समस्याहरू धेरै सामान्य हुन्छन्, जसले ५१ प्रतिशत महिलाहरूलाई असर गर्छ ।
महिलाको निद्रामा हार्मोनल परिवर्तनले कसरी असर गर्छ ?
महिनावारीको समयमा एस्ट्रोजेन (महिला हर्मोन) र प्रोजेस्टेरोन हर्मोनको स्तर घट्ने हुन्छ । महिनावारीको समयमा हरेक महिना यस्तै हार्मोनल परिवर्तनहरू हुन्छन् । कहिलेकाहीं महिनावारी समयभन्दा अगाडि वा पछि आउँछ, जबकि अन्य समयमा महिनावारीको समयमा अत्यधिक रगत निस्कन्छ जसले गर्दा रक्तअल्पता पनि हुन्छ । जसका कारण महिलाहरू थकित महसुस गर्छन् । र यसले उनीहरूको निद्रालाई असर गर्छ । महिनावारीको समयमा पेट दुख्ने समस्याले महिलाको निद्रामा पनि धेरै असर पारेको देखिएको छ ।
आफ्नो सम्बन्ध बचाउन धेरै मानिसहरूले आफ्नो पार्टनरबाट छुट्टै कोठामा सुत्नु राम्रो ठान्छन् । भारतका धेरै जोडीहरूले यो ढाँचा अपनाइरहेका छन् । यो ढाँचालाई 'स्लीप डिभोर्स' अर्थात् 'निद्रा सम्बन्ध विच्छेद' भनिन्छ । यस सर्वेक्षणमा ३०,०२६ जनालाई समावेश गरिएको थियो ।
विश्वव्यापी स्वास्थ्य प्रविधि कम्पनी 'रेसमेड' ले निद्रा सम्बन्ध विच्छेदको बारेमा एक रिपोर्ट जारी गरेको छ । यस रिपोर्ट अनुसार, लगभग १८ प्रतिशत जोडीहरू हरेक रात छुट्टाछुट्टै सुत्छन् । यस प्रतिवेदन अनुसार, भारत त्यस्तो देश हो जहाँ 'निद्रा सम्बन्ध विच्छेद' ७८ प्रतिशत सम्म रहेको पाइएको छ ।
अमेरिका र बेलायतमा पनि मानिसहरूले निद्रा सम्बन्ध विच्छेदको ढाँचा अपनाइरहेका छन् । दुवै देशमा, ५० प्रतिशत मानिसहरू सधैं सँगै सुत्छन् भने बाँकी ५० प्रतिशत कहिलेकाहीं छुट्टाछुट्टै सुत्छन् ।
मानिसहरूको सुत्ने समय र तरिका कहिलेकाहीं तिनीहरूका पार्टनरहरू भन्दा फरक हुन्छन् । यी कारणहरूले गर्दा, धेरै पटक मानिसहरूले विवाहको केही समय पछि यी विधिहरू अपनाउँछन् । यी सबै कुरामा कतै न कतै, मानिसहरूले आफ्नो व्यक्तिगत आवश्यकतालाई प्राथमिकता दिइरहेको देखिन्छ । महिलाहरूमा निद्रा नलाग्नुको कारण जागिर र घर दुवै व्यवस्थापन गर्ने दबाब हो । साथै, निद्रा सम्बन्ध विच्छेदको अर्थ हरेक सम्बन्धको लागि फरक हुन सक्छ ।
यदि विवाहित जोडीहरूले समस्याबाट बच्न यो विधि अपनाइरहेका छन् भने, यो विधि धेरै अस्वस्थकर छ । विवाहित जोडीहरूले सँगै समय बिताउनु महत्त्वपूर्ण छ तर एकअर्कासँग समय बिताउनु पनि धेरै महत्त्वपूर्ण हुन्छ ।
हाम्रो काममा राम्रो प्रदर्शन गर्न राम्रो निद्रा धेरै महत्त्वपूर्ण छ । यदि हामीलाई राम्रोसँग निद्रा लागेन भने, यसले हाम्रो कामलाई असर गर्छ । अमेरिकन इन्स्टिच्युट अफ मेडिसिन कमिटी अन स्लीप मेडिसिन एण्ड रिसर्चका अनुसार, यदि हामी हरेक दिन छ घण्टा वा सोभन्दा कम सुत्छौं भने, हाम्रो मस्तिष्कले निद्रा नलागेको बेला जस्तै काम गर्न थाल्छ । सबैभन्दा अचम्मलाग्दो कुरा के छ भने पर्याप्त निद्रा नपुग्नेहरूलाई यसले उनीहरूको काममा कति नराम्रो असर गरिरहेको छ भन्ने कुरा थाहा पनि हुँदैन । आज पनि महिलाहरूले आफ्नो काम गर्ने ठाउँमा पुरुषहरू भन्दा बढी काम गर्नुपर्छ, जसले उनीहरूको निद्रामा प्रत्यक्ष असर गर्छ । निद्रा सर्वेक्षणले ७० प्रतिशत कर्मचारीहरूले आफ्नो करियरमा कम्तीमा एक पटक कम निद्राको कारणले बिदा लिएका थिए ।
जसमा ७१ प्रतिशत कर्मचारीहरूले निद्रा नपुगेका कारण बिरामी बिदा लिएको स्वीकार गरे । भारतका ८० प्रतिशत कर्मचारीहरूले आफ्ना हाकिमहरूलाई आफ्नो निद्रा र स्वास्थ्यको ख्याल राख्ने महसुस गर्छन् । यसैबीच, फ्रान्स, जर्मनी, हङकङ र बेलायतमा ६० प्रतिशतभन्दा बढी कर्मचारीहरूले आफ्नो रोजगारदातालाई आफ्नो निद्राको वास्ता नभएको महसुस गर्छन् ।
- बिबिसीबाट
