- २०८१ बैशाख ८ शनिबार
काठमाडौँ । वैज्ञानिकहरुले आगामी २० बर्षमा मानिसहरुले ताराहरु देख्न नसक्ने बताएका छन् । उनले यसको कारण प्रकाश प्रदुषण भएको बताइएको छ । ‘द गार्डियन’ का अनुसार बेलायतमा बसोबास गर्ने खगोलविद् (खगोलविद्) मार्टिन रेसले भने– प्रकाश प्रदूषणका कारण आकाशको रंग धमिलो हुँदै गइरहेको छ । सरल शब्दहरूमा, अब आकाशको रंगले कालोको सट्टा हल्का खैरो देखाउँछ । थोरै तारा मात्र देखिन्छन् ।
प्रकाश प्रदूषण कृत्रिम बत्ती, मोबाइल-ल्यापटप जस्ता ग्याजेटहरू, शोरूम बाहिरको एलईडी, कारको हेडलाइट वा होर्डिङको चम्किलो प्रकाशले हुन्छ । २०१६ मा, खगोलविद्हरूले पछिल्ला केही वर्षहरूमा प्रकाश प्रदूषण बढेको बताएका छन् । रातको आकाशको चमक हरेक वर्ष १० प्रतिशतले बढ्दै गइरहेको उनीहरुको दाबि छ ।
सन् २०१६ मा, वैज्ञानिकहरूले प्रकाश प्रदूषणका कारण विश्वको एक तिहाइभन्दा बढी जनसंख्याले मिल्की वे देख्न नसकेको बताएका थिए । यसलाई सरल शब्दमा व्याख्या गर्दै अब जर्मन सेन्टर फर जियोसाइन्सेसका क्रिस्टोफर क्याबाले भनेका छन्– २५० ताराहरू देखिने क्षेत्रमा जन्मेको बच्चा १८ वर्षपछि १०० तारा मात्र रहन्छ । अर्थात्, त्यो बच्चा १८ वर्षको हुँदासम्म उसले आकाशमा १०० तारा मात्र देख्न सक्नेछ ।
प्रकाश प्रदूषणबाट पारिस्थितिक खतरा पनि छ । सांघाईको रुइजिन अस्पतालका डाक्टर युजुका अनुसार अमेरिका र युरोपका ९९ प्रतिशत मानिस प्रकाश प्रदूषित आकाशमुनि बस्छन् । पृथ्वीमा २४ घन्टा दिन रातको घडी छ । यो सूर्यको प्रकाश र अँध्यारो द्वारा निर्धारण गरिन्छ । यो यस ग्रहमा सबै जीवित प्राणीहरूमा लागू हुन्छ, तर मानिसहरूले यसलाई छेडेका छन् ।
प्रकाश प्रदूषणका कारण कीरा, चराचुरुङ्गी र धेरै जनावरको जीवनचक्र परिवर्तन भएको छ । यसबाट उनीहरुको अकालमै मृत्यु भईरहेको छ र यसका कारण विश्वभर जैविक विविधतामा धेरै नोक्सान भइरहेको छ ।
चीनमा १ लाख मानिसमा गरिएको अनुसन्धानले सडक बत्ती र स्मार्टफोन जस्ता कृत्रिम बत्तीले मधुमेहको जोखिम २५ प्रतिशतले बढाउन सक्ने देखाएको छ । वास्तवमा रातमा पनि दिनको अनुभूति गराउने यी बत्तीहरूले मानिसको शरीरको घडी परिवर्तन गर्न थाल्छ, जसका कारण शरीरको रगतमा चिनीको मात्रा नियन्त्रण गर्ने क्षमता घट्छ ।
वास्तवमा, जो मानिसहरु हर समय कृत्रिम बत्तीको सम्पर्कमा रहन्छन्, उनीहरुको शरीरको ग्लुकोजको स्तर केहि नखाई नै बढ्न थाल्छ । यसले हाम्रो शरीरमा बिटा सेलको गतिविधिलाई कम गर्छ । यस कोशिकाको सक्रियताको कारण, प्यान्क्रियाजबाट इन्सुलिन हर्मोन निस्कन्छ । डा. सु भन्छन्, कृत्रिम प्रकाशको अत्यधिक एक्सपोजर विश्वभरको आधुनिक समाजको समस्या हो र यो मधुमेहको अर्को प्रमुख कारण बनेको छ ।
