- २०८१ बैशाख ७ शुक्रबार
काठमाडौँ । सौर्यमण्डलमा सूर्यभन्दा पहिले पानी थियो । सौर्यमण्डलको गठन बुझ्ने काममा संलग्न वैज्ञानिकको भनाइ यही हो । वैज्ञानिकहरूले धेरै वर्षदेखि ब्रह्माण्डमा सबैभन्दा पहिले के अस्तित्वमा थियो- सूर्य, पानी, पृथ्वी, आकाश वा अन्य चीजहरू पत्ता लगाउने प्रयास गरिरहेका छन् । अब एक अनुसन्धानले सूर्यभन्दा पहिले पानीको अस्तित्व रहेको दाबी गरेको छ ।
अमेरिकाको नेशनल रेडियो एस्ट्रोनोमी अब्जर्भेटरीका वैज्ञानिक जोन जे टोबिनले भने- हामीले ताराको डिस्कमा अनुसन्धान गर्यौं । यसबाट हामीले सूर्यको उत्पत्ति हुनुअघि सौर्यमण्डलमा पानीको उत्पत्ति भएको थाहा पाएका छौं । यो ताराको नाम V883 Orionis हो । यो पृथ्वीबाट १३०० प्रकाश वर्ष टाढा छ । यसको वरिपरि बनेको डिस्कबाट हामीले थाहा पायौं कि यहाँ पानी ग्यासको रूपमा रहेको छ ।
जोन जे टोबिनले भने- ग्यास र धुलोले बनेको बादल विस्फोट हुँदा तारा बन्छ । यस ताराको वरिपरि यो बादलको डिस्क पनि बनेको छ । हामीले V883 Orionis को डिस्कमा पाएको पानीमा केही रसायनहरू छन् । यसले ताराहरूबाट ग्रहहरूमा पानी कसरी पुग्यो भनेर देखाउँछ । यसले पृथ्वीमा पानी सूर्यभन्दा पुरानो छ भन्ने सिद्धान्तलाई पनि समर्थन गर्दछ ।
V883 Orionis को तापक्रम यति उच्च छ कि यसले वरपरको डिस्कमा रहेको पानीलाई ग्यासमा परिणत गर्छ । वैज्ञानिकहरूले पानीको उत्पत्ति पत्ता लगाउन यो ग्यासको अध्ययन गरेका थिए ।
उनले भने– ताराको वरिपरि बनेको यो डिस्कमा रहेका पदार्थ हजारौं वर्षपछि अड्किन्छन् । यी पछि धूमकेतु, क्षुद्रग्रह र ग्रह बन्छन् । हामी जान्दछौं कि पानी विभिन्न परिस्थितिहरूमा बनाइन्छ । तिनीहरूको अनुपात भिन्न हुन्छ।
उदाहरणका लागि, सौर्यमण्डलका केही धूमकेतुहरूको अनुपात पृथ्वीमा रहेको पानीसँग मिल्दोजुल्दो देखाइएको छ । यसबाट धूमकेतुको माध्यमबाट पृथ्वीमा पानी पुगेको देखिन्छ । V883 Orionis को डिस्कमा पानीको संरचना हाम्रो सौर्यमण्डलको धूमकेतुको जस्तै छ । यसबाट हामी भन्न सक्छौं कि पानी अरबौं वर्ष पहिले बनेको थियो ।
मुसलधारे पानी होस्, कितलीबाट निस्केको भाप होस् वा बरफको रमणीय गोला होस् । पानीका यी तीन प्रकारलाई रसायनशास्त्रमा H2O भनिन्छ । H2O भनेको पानीको अणु हो । र अणु कुनै पनि पदार्थको एकाइ हो । जसरी हाम्रो शरीर कोशिका मिलेर बनेको हुन्छ । अर्थात्, कोशिकाहरू हाम्रो शरीरको एकाइ हुन् । H2O भनेको पानी तीनवटा परमाणु मिलेर बनेको हो । हाइड्रोजनका दुई र अक्सिजनका दुई परमाणु हुन्छन् । त्यसैले यसको नाम H2O राखिएको हो ।
