- २०८१ बैशाख १४ शुक्रबार
काठमाडौँ । तपाईंको खानामा रहेको ब्याक्टेरियाले तपाईंको क्यान्सरको जोखिमलाई असर गर्न सक्छ । केही ब्याक्टेरियाले तपाईंको शरीरलाई क्यान्सरसँग लड्न मद्दत गर्छ भने अरूले ट्युमर बढ्न र विकास गर्न मद्दत गर्छन् । पेट ब्याक्टेरियाले तपाईंको कोशिकाहरूको व्यवहार परिवर्तन गरेर तपाईंको क्यान्सर जोखिमलाई असर गर्न सक्छ । धेरै क्यान्सर-सुरक्षा सूक्ष्मजीवहरूले कोशिकाहरूको सामान्य, सहकारी व्यवहारलाई समर्थन गर्दछ । अर्कोतर्फ, क्यान्सर निम्त्याउने सूक्ष्मजीवहरूले सेलुलर सहयोगलाई कमजोर पार्छ र प्रक्रियामा क्यान्सरको जोखिम बढाउँछ । हामी विकासवादी जीवविज्ञानीहरू हौं जसले मानव शरीर भित्र कसरी सहयोग र द्वन्द्व हुन्छ भन्ने अध्ययन गर्छ, जसमा क्यान्सर कसरी शरीरको शोषण गर्न विकसित भएको हुन सक्छ ।
हाम्रो व्यवस्थित समीक्षाले कसरी आहार र ब्याक्टेरियाले तपाईंको शरीरका कोषहरू एकअर्कासँग सञ्चार गर्ने र तपाईंको क्यान्सरको जोखिम बढाउने वा घटाउने तरिकालाई प्रभाव पार्छ । प्रत्येक मानव शरीर बहुकोशिकीय सहयोगको सृष्टि हो । तीस हजार बिलियन कोशिकाहरूले हामीलाई व्यवहार्य बहुकोशिकीय जीवहरू बनाउन एकअर्कासँग सहयोग र समन्वय गर्छन् । बहुसेलुलर सहयोग काम गर्न कोशिकाहरू सामूहिक व्यवहारमा संलग्न हुनुपर्छ । यसमा नियन्त्रित कोशिका विभाजन, उचित कोशिकाको मृत्यु, स्रोत बाँडफाँड, श्रम विभाजन, र बाह्य कोशिकाको संरक्षण समावेश छ । बहुकोशिकीय सहयोगले शरीरलाई प्रभावकारी रूपमा काम गर्न अनुमति दिन्छ ।
यदि आनुवंशिक उत्परिवर्तनले यी उचित व्यवहारहरूमा हस्तक्षेप गर्दछ भने, तिनीहरू सेलुलर सहयोगको विघटन र क्यान्सरको उदय हुन सक्छ । क्यान्सर कोशिकाहरूलाई धोकेबाज कोशिका पनि मान्न सकिन्छ । तिनीहरू अनियन्त्रित रूपमा उत्परिवर्तन गर्छन्, कोशिकाको मृत्युबाट बच्न (नष्ट हुन) र अन्य कोशिकाहरूको खर्चमा अत्यधिक स्रोतहरू लिन्छन् । यी सेलहरूले आफू जस्तै अन्य कोशिकाहरू सिर्जना गरेपछि शरीरमा क्यान्सर बढ्न थाल्छ। क्यान्सर मूलतः एउटै शरीरको संरचनामा धेरै कोशिकाहरू सँगै बस्ने समस्या हो । बहुकोशिकीय जीवनको उत्पत्तिदेखि नै यो धेरै कुरा हो । यसको मतलब यो हो कि क्यान्सर कोशिकाहरूलाई नियन्त्रणमा राख्न मद्दत गर्न लाखौं वर्षदेखि क्यान्सर दमन संयन्त्रहरू विकसित भइरहेका छन् ।
कोशिकाहरूले उत्परिवर्तनको लागि आफैलाई निगरानी गर्छन् र आवश्यक पर्दा कोशिकाको मृत्युलाई प्रेरित गर्दछ, जसलाई 'एपोप्टोसिस' पनि भनिन्छ । कोशिकाहरूले असामान्य व्यवहारको प्रमाणको लागि आफ्ना छिमेकीहरू (कोशिकाहरू) लाई पनि निगरानी गर्छन्, असामान्य कोशिकाहरूलाई 'एपोप्टोसिस' उत्प्रेरित गर्न संकेतहरू पठाउँछन् ।
थप रूपमा, शरीरको प्रतिरक्षा प्रणालीले क्यान्सर कोशिकाहरूलाई नष्ट गर्न ऊतकहरूको निगरानी गर्दछ । पत्ता लगाउनबाट बच्न, एपोप्टोसिसबाट बच्न र द्रुत रूपमा आफूलाई नक्कल गर्न सक्षम हुने कोशिकाहरूको शरीरमा सामान्य रूपमा व्यवहार गर्ने कोशिकाहरूको तुलनामा एक विकासवादी लाभ हुन्छ । शरीर भित्रको यो प्रक्रिया, जसलाई 'सोमेटिक ग्रोथ' भनिन्छ, क्यान्सर कोशिकाहरू बढ्न र मानिसहरूलाई बिरामी बनाउन प्रेरित गर्छ । सूक्ष्मजीवहरूले शरीरका कोशिकाहरूले एकअर्कासँग अन्तरक्रिया गर्ने तरिका परिवर्तन गरेर क्यान्सरको जोखिमलाई असर गर्न सक्छन् ।
केही सूक्ष्मजीवहरूले आन्द्रामा स्वस्थ वातावरण बनाएर, सूजन र डीएनए क्षतिलाई कम गरेर, र ट्युमरको वृद्धिलाई प्रत्यक्ष रूपमा सीमित गरेर क्यान्सरबाट बचाउन सक्छन् । ल्याक्टोबैसिलस पेन्टोसस, ल्याक्टोबैसिलस ग्यासेरी र बिफिडोब्याक्टेरियम बिफिडम जस्ता क्यान्सर-सुरक्षा ब्याक्टेरिया वातावरण र विभिन्न खाद्य पदार्थहरूमा पाइन्छ, र आन्द्रामा बस्न सक्छ । यी ब्याक्टेरियाहरूले कोशिकाहरू बीचको सहयोगलाई बढावा दिन्छ र शरीरको क्यान्सर प्रतिरक्षालाई बलियो बनाएर कोशिकाहरूलाई धोका दिने कार्यलाई सीमित गर्दछ । अन्य ब्याक्टेरियाहरूले स्वस्थ कोशिकाहरूमा उत्परिवर्तनहरू उत्प्रेरित गरेर क्यान्सरलाई बढावा दिन सक्छन् जसले 'धोका दिने कोशीका' को सम्भावना बढाउँछ र अनुकूल कोशिकाहरूलाई पराजित गर्न सक्छ । यसले विषाक्त पदार्थहरू छोड्न सक्छ जसले डीएनएलाई क्षति पुर्याउँछ, जीन अभिव्यक्ति परिवर्तन गर्दछ, र ट्युमर (क्यान्सर) कोषहरूको फैलावट बढाउन सक्छ ।
तपाईंले के खाने कुराले तपाईंको शरीरमा क्यान्सर उत्पन्न गर्ने र क्यान्सर-रोकाउने ब्याक्टेरियाको मात्रा निर्धारण गर्छ, हामीले उपभोग गर्ने र पालनपोषण गर्ने ब्याक्टेरिया स्वस्थ आहारको महत्त्वपूर्ण अंश हो भनी हामी बुझ्छौं । लाभकारी सूक्ष्मजीवहरू सामान्यतया किण्वित र बोट-आधारित आहारहरूमा पाइन्छ, जसमा तरकारीहरू, फलफूलहरू, दही र सम्पूर्ण अन्नहरू समावेश हुन्छन् । यी खानाहरू पोषणमा उच्च हुन्छन् र यसमा सूक्ष्मजीवहरू हुन्छन् जसले क्यान्सरसँग लड्न र समग्र सूजन कम गर्न प्रतिरक्षा प्रणालीको क्षमता बढाउँछ ।
उच्च-फाइबर फूडहरू यस अर्थमा प्रीबायोटिक हुन् कि तिनीहरू स्रोतहरू प्रदान गर्छन् जसले लाभकारी ब्याक्टेरियालाई फलाउन मद्दत गर्दछ र पछि कोशिकाहरूको लागि फाइदाहरू प्रदान गर्दछ । धेरै क्यान्सरसँग लड्ने ब्याक्टेरियाहरू किण्वित र उच्च फाइबरयुक्त खानाहरूमा प्रचुर मात्रामा हुन्छन् । यसको विपरित, हानिकारक जीवाणुहरू अत्यधिक प्रशोधित र मासु-आधारित आहारहरूमा फेला पार्न सकिन्छ । ब्याक्टेरियाले क्यान्सर रोक्नको लागि शरीरका कोशिकाहरूको सहयोग बढाउन वा रोक्न सक्छ । हामी विश्वास गर्छौं कि हाम्रो कोशिकाहरू बीचको सहयोगलाई प्रवर्द्धन गर्ने उद्देश्यपूर्ण ब्याक्टेरियाले क्यान्सरको जोखिम कम गर्न मद्दत गर्दछ ।
(एरिजोना स्टेट युनिभर्सिटीका जिसेल मार्केज अल्काराज र एथेना एक्टेपिसको विचार)
