- २०८१ बैशाख १३ बिहीबार
काठमाडौँ । अन्तर्राष्ट्रिय अन्तरिक्ष स्टेशन (आइएसएस) का चालक दलका सदस्यहरू चाँडै परिवर्तन हुन लागेका छन् । यस वर्ष अक्टोबरमा छोड्ने क्रू-५, अन्तरिक्ष यात्री सामन्था क्रिस्टोफोरेटीलाई उनको कमाण्डरको रूपमा साथ दिनेछ । यसो भएमा, उनी यो पद धारण गर्ने पहिलो युरोपेली महिला बन्नेछिन् । हाल अभियान-६७ चालक दलको सदस्य, रूसी अन्तरिक्ष यात्री ओलेग आर्टेमेभ आइएसएसको कमाण्डर रहेका छन् ।
आफ्नो नाम घोषणा गरेपछि ४५ वर्षीया सामन्थाले भनिन्, 'कमाण्डरको पदमा नियुक्ति पाएपछि म विनम्र छु । अन्तरिक्ष र पृथ्वीको कक्षमा निकै सक्षम टोलीको नेतृत्व गर्ने अनुभव मैले पाएको छु ।'
सामन्था हाल अमेरिकी खण्डको कमान्डर
यस वर्ष अप्रिलमा आइएसएसमा पुगेदेखि, सामन्थाले त्यहाँ अमेरिकी क्षेत्रको नेतृत्व गर्दै आएकी छिन् । यसमा युरोपेली, क्यानाडाली, जापानी र अमेरिकी परियोजनाहरू समावेश छन् । कमाण्ड ग्रहण गरेपछि इटालीकी सामन्था आइएसएसको पाँचौं युरोपेली कमाण्डर बन्नेछिन् । यसअघि युरोपेली देशका फ्रान्क डी विन, अलेक्जेन्डर गेर्स्ट, लुका परमिटानो र थोमस पेस्केट अन्तरिक्ष स्टेशनको कमाण्डर भइसकेका छन् ।
सोसल मिडिया स्टार सामन्था
सामन्था टिकटक, ट्विटर र फेसबुक जस्ता सामाजिक सञ्जालमा निकै लोकप्रिय छिन् । उनी अन्तरिक्षमा बसेर आफ्नो दैनिक जीवनका केही रमाइलो पलहरु सेयर गरिरहेकी छिन् । ट्विटरमा उनका १० लाख फलोअर्स छन् भने फेसबुक र टिकटकमा ६–६ लाख फलोअर्स छन् । अहिलेसम्म टिकटकमा उनको भिडियो करोडौं पटक हेरिएको छ ।
आइएसएस कमाण्डर कसरी नियुक्त हुन्छ ?
यो निर्णय अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी नासा, रुसी अन्तरिक्ष एजेन्सी रोस्कोसमोस, जापानी स्पेस एजेन्सी जाक्सा, युरोपेली स्पेस एजेन्सी ईएसए र क्यानडाको अन्तरिक्ष एजेन्सीले संयुक्त रुपमा लिएका हुन् । आइएसएसको कमाण्डर चालक दलका सदस्यहरूको काम र स्वास्थ्यको लागि जिम्मेवार छ । कमाण्डरले पृथ्वीमा टोलीहरूसँग निरन्तर कुराकानी गर्ने र आपतकालिन अवस्थामा निर्णयहरू गर्ने गर्दछन् ।
आइएसएस फुटबल मैदान जत्तिकै ठूलो अन्तरिक्ष प्रयोगशाला हो, जसले ४२० किलोमिटरको उचाइमा पृथ्वीको परिक्रमा गर्छ । यसको वजन ४५० टन छ । यो नोभेम्बर १९९८ मा सुरु भएको थियो । यस आयोजनामा अमेरिका, रुस, जापान, क्यानडा, बेलायत, स्वीट्जरल्याण्ड, स्वीडेन, स्पेन, नर्वे, नेदरल्यान्ड्स, इटाली, जर्मनी, फ्रान्स, डेनमार्क र बेल्जियम रहेका छन् । ब्राजिल २००७ मा यस आयोजनाबाट पछि हटेको थियो । अब रुसले पनि सन् २०२४ पछि आइएसएस छोड्ने तयारी गरिरहेको छ ।
आइएसएसमा अन्तरिक्ष यात्रीहरूका लागि सबै सुविधाहरू छन् । ६-८ जना ६ महिनासम्म यहाँ बस्न सक्छन्। पृथ्वीबाट उड्ने ठूला अन्तरिक्ष यानहरू यसमा अवतरण गरिन्छ । हालसम्म १९ देशका २०० भन्दा बढी अन्तरिक्ष यात्रीले आईएसएस भ्रमण गरिसकेका छन् ।
