- २०८१ बैशाख १४ शुक्रबार
काठमाडौँ । पछिल्ला केही दिनहरूमा, विश्वले अन्तर्राष्ट्रिय सीमा पार गर्न खोज्ने आप्रवासीहरू संलग्न दुई ठूला विपत्तिहरू देख्यो ।
शुक्रबार, मोरक्कोलाई स्पेनबाट अलग गर्ने एन्क्लेभमा मेलिलाको घेरा पार गर्ने क्रममा २३ जनाको मृत्यु भएको थियो । तीन दिनपछि, टेक्सासको सान एन्टोनियोमा प्रहरीले एउटा परित्याग गरिएको ट्रक भित्रबाट ५० भन्दा बढी व्यक्तिको शव फेला पारेको थियो ।
वास्तवमा, कोभिड-१९ ले निम्त्याएको अशान्तिले अवैध अध्यागमनका लागि प्रयोग हुने रुटहरूमा मानिसको सङ्ख्या बढेको छ । त्यसैले धेरै देशहरूले यी रुटहरूमा कडा प्रतिबन्ध लगाउन थालेका छन् ।
यसका कारण आगामी दिनमा मृत्यु हुनेको संख्या बढ्न सक्ने विज्ञहरुले बताएका छन् । संयुक्त राष्ट्र संघको एजेन्सी इन्टरनेशनल अर्गनाइजेसन फर माइग्रेसन (आईओएम) ले सन् २०१४ यता अमेरिका वा युरोपेली युनियन देशहरूमा पुग्ने क्रममा ५० हजार आप्रवासी या त मारिएको वा बेपत्ता भएको अनुमान गरेको छ ।
यो संख्या योभन्दा बढी हुन सक्ने निकायको विश्वास छ ।
तर यी आप्रवासीहरू संसारभरि जाने सबैभन्दा खतरनाक सडकहरूको बारेमा जान्न महत्त्वपूर्ण छ ।
मध्य भूमध्यसागर
एजेन्सीका अनुसार मध्य भूमध्यसागर आप्रवासीका लागि सबैभन्दा खतरनाक मार्ग हो । एक अनुमान अनुसार सन् २०१४ यता उत्तर अफ्रिकाबाट भूमध्यसागर हुँदै युरोप जाने क्रममा १९ हजार ५०० जनाको मृत्यु भएको छ ।
भूमध्यसागर पार गर्ने क्रममा अधिकांश दुर्घटना डुङ्गामा ओभरलोड गर्ने वा कुनै न कुनै रूपमा जुगाडले बनेको डुङ्गामा यात्रुका कारण हुने गरेको छ । यस्तो व्यवस्थाले खतरा बढ्छ।
ट्युनिसियाका मानिसहरू लिबिया छोडेर भूमध्यसागर हुँदै युरोप जान्छन् । युरोप जाने बाटोमा समुन्द्रमा डुबेर मृत्यु भएकाहरुको सम्झनामा समाधिस्थल निर्माण गरिएको छ ।
आईओएम जस्ता एजेन्सीहरू भन्छन्, त्यस्ता दफनहरूले पनि आप्रवासीहरूलाई समुद्री मार्गबाट युरोप वा अमेरिका जानबाट रोक्दैन । आईओएमका प्रवक्ता सफा सेहलीले भनिन्, 'यो खतरनाक समुद्री मार्ग पार गर्दा मृत्यु हुनेको संख्या बढ्दै जानु चिन्ताको विषय हो ।'
यी मृत्यु घटाउनका लागि सरकारले ठोस कदम चाल्न नसकेको उनको भनाइ छ । युरोपेली बोर्डर एन्ड कोस्ट गार्ड एजेन्सी फ्रन्टेक्सको प्रतिवेदनअनुसार सन् २०१५ यता यस मार्गबाट आवतजावत गर्ने तीन लाख मानिसको उद्धार गरिएको छ ।
अफ्रिकाको आन्तरिक मार्गहरू
धेरै अफ्रिकी आप्रवासीहरूको लागि, युरोप पुग्ने सपना आफ्नै महादेशको यात्राबाट सुरु हुन्छ । उत्तर अफ्रिकाका देशहरूमा पुग्न सहारा मरुभूमि पार गर्नुपर्छ । तर कठिन वातावरणीय अवस्थाले यस मार्गमा ठूलो चुनौती खडा गरेको छ । सन् २०१४ देखि २०२२ सम्म सहारा पार गर्ने क्रममा ५ हजार ४ सय जनाको ज्यान गएको आइओएमको अनुमान छ । आप्रवासी अब्दुल्लाह इब्राहिमले सहारा पार गर्ने अनुभव साझा गर्दै मरुभूमिमा मानिस मारिने गरेको बताए । वास्तवमा, तिनीहरू ऊर्जाको कमीको कारण मर्छन् । पानीको अभावका कारण पनि मानिसको मृत्यु हुने गरेको छ ।
अर्को ठूलो चुनौती यस मार्गमा मानव बेचबिखनमा संलग्न व्यक्तिहरूको सक्रियता हो। आईओएमले आफ्नो हालैको प्रतिवेदनमा भन्यो, "यस क्षेत्रमा तस्कर र सीमा एजेन्टहरूले गरेको हिंसाले सहारा मरुभूमिमा मारेको छ ।
अमेरिका-मेक्सिको सीमा
यद्यपि, आप्रवासीहरूले अमेरिकी महाद्वीपमा प्रयोग गर्ने अधिकांश मार्गहरू संयुक्त राज्य अमेरिकामा छैनन् । तर यसबाट अन्यत्र नयाँ जीवनको थालनी गर्न पनि यस क्षेत्रका सडकको प्रयोग हुने गरेको छ । अमेरिका-मेक्सिको सीमाका चुनौतीहरू कम छैनन् । भौगोलिक हिसाबले यो क्षेत्र निकै कठिन छ । यसले मरुभूमिको ठूलो भाग पनि ओगटेको छ ।
आप्रवासीहरू अक्सर यहाँ खतरनाक रियो ग्रान्डे (मेक्सिकोमा रियो ब्राभो भनेर चिनिन्छ) सडक पार गर्ने प्रयास गर्छन् । यो नदी सिमानामा समानान्तर बग्छ । यसरी धेरैजसो मानिसको डुबेर मृत्यु हुने गरेको छ । सन् २०१४ यता यस रुटमा ३ हजार जनाको ज्यान गएको आइओएमले जनाएको छ । यस्ता प्राकृतिक प्रकोपबाट बच्न सवारीसाधनमा लुक्ने विकल्प खोज्नेहरू बढी जोखिममा हुन्छन् ।
आईओएमका प्रवक्ता सफा सेहलीले भनिन्, 'हालका दिनहरूमा, अमेरिका जाने बाटोमा धेरै मानिसहरूको मृत्यु भएको छ ।'
डिसेम्बर २०२१ मा, दक्षिणी मेक्सिकोको चियापासमा ट्रक दुर्घटना हुँदा ५६ आप्रवासीको मृत्यु भएको थियो।
एशियाई तरिका
आईओएमले सन् २०२० मा १० आप्रवासीमध्ये चार एसियामा जन्मेको जनाएको छ । एसियामा धेरै महत्त्वपूर्ण प्रवासी मार्गहरू छन् । संयुक्त राष्ट्रसंघीय निकायले एसियामा विगत आठ वर्षमा ५ हजार मानिस बेपत्ता भएको जनाएको छ । मृत्यु हुनेमा अधिकांश रोहिंग्या र बंगलादेशी आप्रवासीहरू थिए जो बंगालको खाडी र अण्डमान सागर पार गरेर छिमेकी देश वा युरोप जान खोजिरहेका थिए । तर यो यात्रामा उनीहरुले धेरै कठिनाइको सामना गर्नुपरेको छ । अन्य मार्गहरूमा, यी आप्रवासीहरू प्रायः मानव बेचबिखन गिरोहहरूको शोषणको सिकार हुन्छन् ।
अर्को खतरनाक मार्ग इरान र टर्की बीचको सीमा हो । तालिबानले गत वर्ष अफगानिस्तान कब्जा गरेपछि यस मार्गले अफगान शरणार्थीहरूको अभूतपूर्व आगमन देखेको छ ।
संयुक्त राष्ट्रसंघको शरणार्थी निकाय यूएनएचसीआरले इरान र अन्य छिमेकी मुलुकमा २० लाख मानिसले आफूलाई शरणार्थीको रूपमा दर्ता गराएको बताएको छ ।
-बीबीसीबाट
